Hits: 0

زانوی ضربدری که تحت اصطلاح ” ژنووالگوم” و یا “والگوس زانو” نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که هنگام ایستادن افراد، زانوها به هم نزدیک شده، در حالی‌که مچ پاها از هم فاصله می‌گیرند. این حالت بخشی از فرایند طبیعی رشد در اوایل دوران کودکی محسوب می‌شود و معمولاً تا سن 8 سالگی اصلاح و برطرف می‌شود. اما ممکن است در برخی افراد این حالت در دوران کودکی و یا حتی نوجوانی نیز ادامه یابد. پای ضربدری علل مختلفی دارد، برخی از علت‌های آن عبارت‌اند از: ناهنجارهای مادرزادی، عوامل ژنتیکی، آسیب‌دیدگی‌ها، کمبود ویتامین‌ها، بیماری‌های مفصلی و غیره. پای ضربدری باعث می‌شود وزن به ‌درستی بر روی پاها توزیع نشود، بزرگسالانی که به پای ضربدری مبتلا هستند، به ‌احتمال‌زیاد دچار دردهای مزمن زانو شده و در نهایت ممکن است به آرتروز منجر شود. در این مقاله قصد داریم در مورد راهکارهای درمان پا و زانوی ضربدری با شما به گفت‌وگو به پردازیم.

متخصصین ما در کلینیک فیزیوتراپی پیشرفته دکتر سعادتی، بسته به سن، علت ایجاد مشکل پا و زانوی ضربدری، میزان انحراف پا و زانوی بیمار به بیرون، از روش‌های مختلف فیزیوتراپی، درمان‌ دستی، ماساژتراپی، زانوبند طبی و ورزش‌های مخصوص برای کنترل و درمان مشکل پای ضربدری در کودکان و بزرگسالان بهره می‌گیرند. جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینهٔ درمان‌های مناسب برای مشکل زانو ضربدری، مشاوره با متخصصین ما یا رزرو نوبت می‌توانید با شماره‌های 02126722003 و 02126722004 تماس حاصل فرمایید.

علل ایجاد پای ضربدری

---

کودکان

بیماری زانو و پای ضربدری در کودکان خردسال شایع است و معمولاً همگام با رشد آن‌ها تصحیح می‌گردد. تا 75 درصد از کودکان بین سنین 3 الی 5 سالگی دارای زانوی ضربدری هستند. در حدود 99 درصد موارد، پا و زانوی ضربدری در کودکان مبتلا به ژنووالگوم، در سن 7 یا 8 سالگی برطرف می‌شود.

بزرگسالان

همچنین ممکن است زانوی ضربدری در مراحل بعدی زندگی افراد نیز ایجاد شود، از جمله به دلایل زیر:

• آسیب‌دیدگی یا عفونت در زانو یا پا
• ناهنجاری استخوان در اثر بیماری” نرمی استخوان”، یک بیماری که در اثر کمبود ویتامین د و کلسیم به وجود می‌آید.
• سایر بیماری‌های استخوانی
• استئومالاسیا
• روماتیسم مفصلی
• فلج عضلانی در ماهیچه نیم‌غشایی یا ماهیچه نیم‌وتری
• شکستگی‌ها
• ممکن است بیماری پای ضربدری به‌عنوان بیماری ثانویه در اثر پای صاف و یا آرتروز ایجاد شود.
• چاقی، چرا که فشار اضافی بر روی زانوها وارد می‌کند.
• آرتریت (التهاب مفصل) یا آرتروز زانو

علائم پا و زانوی ضربدری

---

اگر پای ضربدری پس از دوران کودکی همچنان ادامه داشته باشد، ممکن است علاوه بر عدم صاف بودن پا و زانوها، علائم دیگری نیز وجود داشته باشد، ازجمله:

• خشکی مفاصل
• زانو درد
• لنگ زدن هنگام راه رفتن

اگر رباط‌ها و عضلات تحت ‌فشار قرار بگیرند، همچنین ممکن است در لگن، مچ پا و یا پاها درد ایجاد شود. اگر فقط یکی از زانوها دچار انحراف شده باشد، ممکن است گام‌های بیمار نامتعادل گردد.

تشخیص

---

هنگامی که یک کودک یا بزرگسال دچار پای ضربدری می‌شود، مهم است علت زمینه‌ای و ریشه بیماری مشخص گردد. اگر ریشه بیماری ناشی از نرمی استخوان و آرتروز باشد، علت زمینه‌ای باید تحت درمان قرار بگیرد. پزشک در خصوص سابقه خانوادگی شما سؤالاتی خواهد پرسید، همچنین وجود یا عدم وجود درد در اندام‌های شما ارزیابی خواهد شد. اگر شما دچار درد شده باشید، موقعیت ایجاد درد در اندام‌ها مشخص خواهد شد. در طی یک معاینه فیزیکی پزشک طرز ایستادن و راه رفتن شما را ارزیابی خواهد کرد، همچنین موارد زیر نیز در شما بررسی خواهند شد:

• نابرابری در طول پاها
• زاویه انحراف زانوها
• سایش غیریکنواخت در پاشنه و کف کفش شما

در برخی موارد، ممکن است پزشک تصویربرداری اشعه ایکس و یا ام آر ای را برای شما تجویز نماید تا ساختارهای استخوانی شما را مورد ارزیابی قرار دهد.

درمان

---

ویتامین D

ممکن عدم تراز پا یا زانوی شما در اثر مشکلاتی مانند بیماری نرمی استخوان یا بیماری اسکوربوت ایجاد شده باشد. به‌عبارت ‌دیگر اگر می‌خواهید پای ضربدری خود را درمان نمایید، ابتدا باید بیماری‌های زمینه‌ای آن را مورد ارزیابی قرار دهید. نرمی استخوان بیماری‌ است که در اثر کمبود ویتامین D ایجاد می‌شود. مصرف روزانه دوز مناسبی از ویتامین D راه‌کار درمانی بسیار مناسبی برای مبارزه با زانوی ضربدری محسوب می‌شود. همچنین داشتن یک رژیم غذایی مناسب که سرشار از کلسیم و ویتامین D باشد، کمک بزرگی محسوب می‌شود.

بریس یا زانوبندهای طبی

برای کمک به صاف شدن پاها می‌توان از بریس یا زانوبندهای طبی کمک گرفت. زانوبندها که به شکل ویژه‌ای طراحی‌شده‌اند، می‌توانند برخی از رباط‌های خاص را تحت کشش و برخی دیگر را در حالت انقباضی قرار دهند. زانوبندها در صاف شدن زانو و نگه‌داری آن‌ها در موقعیت صحیح سودمند هستند.

ارتز و کفی کفش

اگر در اثر بیماری پای ضربدری طول پاها نابرابر هستند، در سمتی که پا کوتاه‌تر است می‌توان از کفی‌های مخصوص کفش استفاده نمود تا طول پاها برابر شده و راه رفتن بیمار متعادل گردد. همچنین در این حالت درد ساق پای افراد نیز کاهش خواهد یافت. در کودکانی که حالت ژنووالگوم پاهای آن‌ها تا سن 8 سالگی اصلاح نشده است، استفاده از بریس یا آتل‌های مخصوص می‌تواند رشد استخوان‌ها را هدایت کند.

فیزیوتراپی

اصلاح تدریجی موقعیت زانو می‌تواند بخش عمده‌ای از درمان فیزیوتراپی پای ضربدری محسوب شود. برخی از روش‌های گرما درمانی نیز می‌تواند برای تسکین درد بیمار سودمند باشند. تمرینات تقویت‌کننده عضلات چهار سر ران، همسترینگ و ماهیچه سرینی، نیز می‌تواند بخشی از فرایند درمان محسوب شود. زمانی که بیمار می‌تواند راه برود، به او تمریناتی داده می‌شود که بتواند به‌درستی بایستد، تعادل خود را حفظ کند، وزن خود را به‌درستی روی پاها توزیع کند و به بهترین نحو راه برود.

ماساژ درمانی

ماساژ درمانی می‌تواند نقاط ماشه‌ای در ماهیچه درشت‌نی خلفی و دیگر عضلات را از بین ببرد. درنتیجه هر گونه اختلال عصبی -عضلانی احتمالی که ممکن است در عملکرد پاها وجود داشته باشد، می‌تواند برطرف گردد. ماساژ درمانی به‌ویژه در قسمت بیرونی ران، از جمله عضلات دوسر می‌تواند تنش عضلات را برطرف نماید. همچنین فشار وارده بر رباط جانبی خارجی کاهش ‌یافته و رباط جانبی داخلی تحت کشش قرار می‌گیرد.

کایروپراکتیک و درمان‌های دستی

در کایروپراکتیک و درمان‌ دستی از ماساژ افلوراژ (نوعی ماساژ با حرکات ضربه‌ای دست) در اندام‌ها که از مچ پا شروع می‌شود و ماساژ ورز دادن عضلات کمک گرفته می‌شود تا پای ضربدری اصلاح شود. تمام عضلات پیرامونی زانو و همچنین مچ پا به‌خوبی باید تحت ماساژ و درمان دستی قرار بگیرند.

تمرینات ورزشی برای رفع زانو و پای ضربدری

در بیشتر افراد مبتلا به زانو و پای ضربدری، تمرینات ورزشی می‌تواند به صاف شدن و اصلاح موقعیت زانو کمک نماید. پزشک یا متخصص طب فیزیکی می‌تواند راه رفتن شما را ارزیابی کرده و بر اساس نیاز شما برای تقویت عضلات پا، ران، و لگن، تمرینات ویژه‌ای را طراحی نماید. همچنین برخی از تمرینات کششی خاص نیز می‌تواند در رفع علائم مؤثر باشد. تمرینات تقویتی می‌توانند به ‌سادگی توسط افراد به اجرا درآیند، مانند بلند کردن پا در حالت نشسته و یا درازکش. هم‌زمان با افزایش توانایی شما در انجام تمرینات ورزشی، می‌توانید با بستن وزنه به پاهای خود، تمرین را سخت‌تر کرده و اثر آن را افزایش دهید.

زانوی و پای ضربدری به‌طور معمول به دلیل ضعف عضلات ابداکتور که در سمت خارجی ران و لگن واقع شده‌اند، ایجاد می‌شود. آن‌ها را می‌توان به کمک تمرینات خاصی تقویت نمود، به برخی از آن‌ها در زیر اشاره می‌شود:

• حرکت لانج به پهلو

• بلند کردن مستقیم پاها

• استپ آپ از پهلو

• اسکات به کمک دیوار

• پرس زانو

• چرخش همسترینگ

• حرکت ابداکشن با دستگاه سیم‌کش

• حرکت ابداکشن در حالت درازکش

• فشار بر عضلات ابداکتور به کمک دیوار

پیلاتیس

پیلاتس می‌تواند در صاف شدن زانوی بزرگسالان، افزایش تعادل بدن و تقویت عضلات مرکزی مؤثر باشد. این شاخه ورزشی به‌طور غیرمستقیم حالت قرارگیری بدن و زانوها را بهبود می‌بخشد. تمرینات پیلاتس مانند حرکات رقص باله و حالت “رول آپ می‌تواند عضلات شکم و پا را تقویت نماید.

یوگا

اگر چه انجام حرکات آن با پا یا زانوی ضربدری دشوار است، اما نتیجه و بازده آن چشمگیر و قابل ‌ملاحظه است. اثر ورزش یوگا در بیماران مبتلا به زانوی ضربدری شناخته ‌شده است و انعطاف‌پذیری و تعادل زانوهای ضربدری را بهبود می‌بخشد. با تداوم این ورزش، شرایط بیماران مبتلا به پای ضربدری بهبود خواهد یافت.