مزایای فیزیوتراپی زانو برای توانبخشی بعد از عمل و آسیب دیدگی

زانو یکی از مستعدترین مفاصل بدن برای آسیب دیدگی است. درد زانو می‌تواند نتیجه استفاده بیش از حد از این مفصل، کشش/ رگ به رگ شدن یا سایر بیماری‌های التهاب مفصل مانند استئوآرتروز باشد. آسیب دیدگی مفصل زانو می‌تواند باعث ناتوانی در حرکت، کاهش کنترل عضلات و اختلال در قدرت و از بین رفتن استقامت عضلاتی که پشتیبان زانو هستند، شود.

وقتی دچار درد زانوی مداوم می‌باشید که باعث محدود شدن فعالیت‌های روزمره، مشارکت در فعالیت‌های ورزشی یا سایر سرگرمی‌های شما می‌گردد، مهم است که به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. اگر آسیب دیدگی شما ناشی از ضربه مستقیم یا کشش ناگهانی زانو باشد، یک پزشک متخصص می‌تواند در تعیین اینکه آیا صدمات رباط یا غضروف نیاز به درمان گسترده درد زانو دارد یا خیر، به شما کمک نماید. بسیاری از آسیب دیدگی‌های زانو را می‌توان به صورت غیر تهاجمی، با استراحت، استفاده از بسته‌های یخ، تحرک مناسب و فیزیوتراپی درمان کرد.

کاربردهای فیزیوتراپی زانو

اهمیتی ندارد که علت درد زانوی شما چیست، چه این درد ناشی از پارگی مینیسک زانو باشد، چه ناشی از صدمات ورزشی، تحرک کلی ازطریق توانبخشی به شما کمک می‌کند تا به بهترین نتایج دست پیدا کنید. هدف از فیزیوتراپی، کمک به بازگردانی عملکرد کلی شما برای زندگی کردن است. چندین وضعیت خاص وجود دارد که فیزیوتراپی می‌تواند آن‌ها را درمان کند؛ این وضعیت‌ها ممکن است به دلیل حرکات تکراری، آسیب تروماتیک یا بیماری مزمن ایجاد شده باشند. شایع‌ترین وضعیت‌هایی که منجر به درد زانو و مفصل ران می‌شوند، عبارتند از:

آرتروز

آرتروز زانو وضعیتی است که ناشی از التهاب بافت‌های احاطه کننده مفصل است. در صورتی که این بیماری در مفاصل ران و زانو ایجاد شود، می‌تواند منجر به درد گردد. یک فیزیوتراپیست می‌تواند قرار گرفتن در موقعیت وضعی مناسب و تکنیک‌های حرکتی صحیح را در راستای محافظت از مفاصل و کاهش دردهای آرتروز به شما بیاموزد.

بورسیت

بورسیت بیماری است که هنگامی رخ می‌دهد که کیسه کوچک حاوی مایعات (که بورسی نامیده می‌شود)، دچار التهاب شود. این امر اغلب به دلیل استفاده بیش از حد یا آسیب مداوم و تکراری به مفصل ایجاد می‌گردد. بورسیت می‌تواند در قسمت‌های مختلفی از بدن ایجاد شود؛ از جمله مفاصل ران و زانوها. فیزیوتراپی می‌تواند در توان یابی و کاهش درد به شما کمک کند.

پارگی مینیسک

پارگی مینیسک زانو یکی از رایج‌ترین آسیب‌های زانو است که افراد تجربه می‌کنند. پارگی منیسک می‌تواند باعث درد، تورم و سفتی متوسط تا شدید شود. این وضعیت می‌تواند نتیجه آسیب ناگهانی یا انجام حرکات تکراری به طور مداوم باشد. اگر در فعالیت‌های ورزشی مشارکت دارید یا تفریحاتی دارید که مستلزم چرخش یا گردش محوری پاهای شما است، بیشتر در معرض خطر پارگی مینیسک زانو قرار دارید. فیزیوتراپیست می‌تواند برای پارگی مینیسک زانو درمان‌های غیر جراحی به شما ارائه کند.

کشیدگی عضله و رگ به رگ شدگی

رگ به رگ شدگی مفصل هنگامی رخ می‌دهد که یک رباط بیش از حد ظرفیت آن کش بیاید؛ در حالیکه کشیدگی عضله زمانی رخ می‌دهد که یک ماهیچه یا تاندون بیش از حد ظرفیت آن دچار کشش شود. در این صورت پارگی رباط‌ها نیز محتمل است که می‌تواند باعث درد، کبودی و محدود شدن دامنه حرکات شود. فیزیوتراپیست می‌تواند با نشان دادن تکنیک‌های ورزشی برای کاهش درد، به بهبودی سریع شما کمک کند.

آسیب ACL 

رباط ACL یا رباط صلیبی قدامی، یکی از رباط‌های ابتدایی در زانو است که حرکت استخوان ساق پا را روی استخوان ران پا کنترل می‌کند. ۷۰% درصد از پارگی‌های این رباط ناشی از آسیب‌های غیر تماسی و ۳۰% آسیب دیدگی‌ها ناشی از آسیب‌های تماسی ناشی از تغییر جهت‌های ناگهانی یا پریدن و فرود آمدن که لازمه برخی ورزش‌ها هستند، می‌باشد. معمولاً هنگام آسیب دیدگی یک صدای  ترکیدگی بلند شنیده می‌شود و درد تیز و شدیدی احساس می‌گردد. چند دقیقه پس از بروز آسیب، تورم ایجاد می‌شود و به دلیل درد و حساسیت زانوی آسیب دیده و تغییر شکل داده شده، راه رفتن مشکل است.

بسیاری از افراد پس از آسیب دیدگی ACL به جراحی نیاز دارند؛ با این حال اگر سبک زندگی شما مستلزم انجام فعالیت‌های فیزیکی شدید، گردش محوری زانو یا پریدن نباشد، احتمال آنکه به جراحی نیاز نداشته باشید وجود دارد. فیزیوتراپیست و جراح ارتوپد شما می‌توانند با انجام آزمایش‌های مختلف و عکس برداری هایی مانند MRI، در تعیین بهترین برنامه درمانی برای شما کمک کنند. فیزیوتراپی قبل از عمل، پس از عمل و در صورتی که اصلا به عمل جراحی نیاز نداشته باشید، در هر صورت مهم بوده و لازم خواهد بود. بهبودی کامل از آسیب های ACL ۶ تا ۱۲ ماه به طول می‌انجامد.

جایگزینی کامل مفصل زانو

جایگزینی کامل زانو (TKA  یا  TKR)  آخرین راه حل استئوآرتروز زانو است. استئوآرتروز زانو یکی از شایع‌ترین دلایل آسیب به زانو است. هنگامی که افراد از درد مزمن زانو که باعث کاهش کیفیت زندگی، عدم توانایی برای راه رفتن بدون درد و درد مداوم در زانو می‌شود رنج می‌برند، جایگزینی مفصل زانو پس از شکست درمان‌های غیر تهاجمی، یک گزینه مناسب است. فیزیوتراپیست شما می‌تواند با دادن ورزش‌های مخصوص پا، قبل از عمل جراحی TKA به بازیافتن تحرک و قدرت لازم برای بهبودی سریع‌تر شما کمک کند. پس از انجام جراحی جایگزینی مفصل زانو، فیزیوتراپی به کاهش درد، تورم و التهاب بلافاصله پس از عمل جراحی کمک می‌کند. به علاوه دو تا سه ماه انجام فیزیوتراپی، معمولاً برای بهبود دامنه حرکات، قدرت و تعادل در پای جراحی شده مفید است. مشارکت در فیزیوتراپی پس از عمل جراحی، در بازگشت به ورزش، فعالیت‌های تفریحی و سرگرمی‌های اوقات فراغتی که از آن‌ها لذت می‌برید به شما کمک می‌کند.

درد پاتلوفمورال یا زانوی دونده

سندروم درد پاتلوفمورال (PFPS) به وجود درد در بخش پیشین زانو و اطراف کاسه زانو (پاتلا) اطلاق می‌شود. این درد عموماً در ورزشکاران، نوجوانان فعال و بزرگسالانی که از لحاظ جسمانی فعال هستند، بروز می‌کند. این وضعیت با عنوان «سندروم استفاده بیش از حد» تعریف می‌شود؛ زیرا عموما ناشی از انجام بیش از حد یک فعالیت خاص توسط فرد است. علائم رایج این سندروم عبارتند از دردی که در حین بالا رفتن و پایین آمدن از سراشیبی‌ها، پلکان یا سطوح نامتوازن بدتر می‌شود؛ درد پس از نشستن برای مدت زمان طولانی؛ و شکستگی یا ترک خوردن گاه به گاه زانو.

آنچه که بیشتر افراد را مستعد ابتلا به سندروم استفاده بیش از حد می‌کند، ضعف نهانی، سفتی عضلات یا خشکی بدن است. در موارد PFPS این وضعیت باعث خارج شدن کاسه زانو از رباط، در حین خم شدن یا صاف شدن زانو می‌شود. انجام فعالیت‌های تکراری در وضعیتی که کاسه زانو خارج از موقعیت طبیعی خود قرار دارد، باعث سایش ناخواسته زانو می‌شود که به التهاب می‌انجامد. فیزیوتراپیست می‌تواند در شناسایی ضعف یا خشکی پای شما، به شما کمک کند. پس از کشف عدم تعادل عضلات، مداخلات درمان دستی و استفاده از تمرینات کششی و تقویتی خاص برای اصلاح نحوه حرکت بدن شما، استفاده می‌گردد.

سندروم ایلیوتیبیال باند- ITBS

وضعیت ITBS یکی از مشکلات رایج در ورزشکاران انجام دهنده ورزش‌های استقامتی، مانند دوندگان و دوچرخه سواران است و علائم عمومی آن، درد مشابه سیخ زدن/ گزیدگی نزدیک به کاسه زانو، روی بخش خارجی زانو است. ممکن است تورم وجود داشته باشد و سفتی زیر زانو یا بخش خارجی باسن، احساس شود و پس از راه رفتن، بالا رفتن از پله یا وارد شدن از موقعیت نشسته به موقعیت ایستاده پس از نشستن طولانی مدت، احساس درد وجود داشته باشد. این نوع سندروم نیز مانند PFPS ، سندروم استفاده بیش از حد بوده و علت علائم آن، عدم تعادل عضلانی است. فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند استراتژی‌های موثری برای انجام فعالیت‌های سریع، تقویت و کشش عضلات ارائه کنند تا این عدم تعادل قدرت عضلانی را رفع کرده و شما را به فعالیت‌های تفریحی ورزشی خود بازگردانند.

دبریدمان

دبریدمان می‌تواند به انواع مختلفی از روش‌های جراحی اطلاق شود. در زانو، دبریدمان اغلب روی مینیسک زانو انجام می‌شود که از آن با عنوان «اسکوپ» نیز یاد می‌شود. با افزایش سن، بدن ما شروع به شکسته شدن می‌‌کند و اغلب منیسک زانو دچار فرسایش و پارگی می‌شود. با رخ دادن این پارگی، قطعات مینیسک در زانو گیر کرده و برای فرد ایجاد درد می‌کنند. هدف دبریدمان زانو، برداشتن قطعات جدا شده بافت مینیسک و «تمیز کردن» مفصل زانو است. بهبودی پس از انجام عمل اسکوپ زانو، عموماً ۳ تا ۶ هفته در افرادی که از لحاظ جسمانی فعال هستند، طول می‌کشد. فیزیوتراپی به منظور بازیابی توانایی‌های عملی شما، عضلات را تقویت کرده و تحرک مفصل شما را بازیابی می‌کند. بیشتر افراد پس از عمل، بدون محدودیت قادر به بازگشت به ورزش‌ها و سرگرمی‌های تفریحی خود هستند.

فیزیوتراپیست چگونه این وضعیت را درمان می‌کند؟ 

• با بررسی و معاینه ساختارهای خاص زانوی شما، بررسی چگونگی راه رفتن (از جمله تاثیر کفش‌های شما)، تکنیک دویدن و الگوهای حرکت (از جمله ورزش‌های خاص)
• تشخیص واضح و شفاف علت آسیب دیدگی / ناتوانی یا درد / ناراحتی شما و دادن آگاهی کامل به شما.
• تدوین یک برنامه توانبخشی سفارشی به همراه شما، با توجه به جزئیات نحوه کمک به شما در بهبودی.
• تدوین یک برنامه ورزشی مناسب با نیازهای خاص و سبک زندگی شما که حاوی رجوع به سالن‌های بدنسازی / استخرهای شنا برای تمرین؛ یا ورزش هایی برای انجام دادن در خانه باشد.
• آموزش و پشتیبانی از شما، نظارت بر پیشرفت در تمام فرایند توانبخشی، افزایش وزن وزنه‌ها به میزان لازم برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده.

از چه روش‌هایی برای فیزیوتراپی زانو استفاده می‌شود؟

مهم نیست که چه شرایطی باعث ایجاد درد در مفصل زانو و ران شما می‌شود، یک برنامه فیزیوتراپی می‌تواند به کاهش درد کمک کند. فیزیوتراپیست شما شرایط شما را ارزیابی کرده و برای رسیدگی به نیازهای خاص شما، یک برنامه درمانی سفارشی طراحی می‌کند. ممکن است طی ارزیابی فیزیوتراپی، دامنه حرکات و قدرت شما اندازه گیری شود. چندین روش درمانی وجود دارد که ممکن است یک فیزیوتراپیست برای کمک به محدود کردن یا کاهش درد مفصل زانو و ران از آن‌ها استفاده کند؛ از جمله:

درمان دستی

ممکن است فیزیوتراپیست از تکنیک‌های دستی برای کاهش درد در مفاصل زانو و ران شما استفاده کند. این تکنیک‌ها شامل ورزش‌های کششی یا انواع تکنیک های ماساژ هستند.

درمان یخ و حرارت

یخ عموما برای کاهش تورم و التهاب استفاده می‌شود؛ در حالیکه حرارت معمولاً برای افزایش تحرک و کاهش درد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ورزش‌های خانگی

یک فیزیوتراپیست می‌تواند ورزش هایی برای انجام دادن در منزل را به شما آموزش دهد تا درد مفصل ران و زانوی شما را کاهش دهد. تکنیک‌های فیزیوتراپی می توانند در یک برنامه ورزش خانگی گنجانده شوند تا تبدیل به بخشی از زندگی روزمره شما گردند.

درمان اولتراسوند

ممکن است فیزیوتراپیست از اولتراسوند برای اعمال حرارت عمیق در بافت‌ها و شناسایی تمام نواحی دچار مشکل استفاده کند.

درمان لیزر

درمان لیزر به طور فزاینده برای مدیریت درد در فیزیوتراپی استفاده می‌شود. این درمان می‌تواند به افزایش گردش خون، کاهش تورم و بهبود رشد و بازتولید سلول‌ها کمک نماید.

شاک ویو تراپی(SWT)

شاک ویو تراپی یک روش غیرتهاجمی سریع و موثر برای درمان بسیاری از مشکلات اسکلتی عضلانی دردناک است. این روش از امواج شوک انرژی (نه امواج الکتریکی) روی ناحیه‌ای که به درمان نیاز دارد، استفاده می‌کند.

روش ‏SWT باعث تحریک و افزایش سرعت فرآیند درمان می‌شود و به بدن شما اجازه می‌دهد خود را ترمیم کند. مطالعات پژوهشی تقریباً ۸۰ درصد نرخ موفقیت یکباره در درمان تمام مشکلات نهانی را نشان داده‌اند.

شوک ویو تراپی می‌تواند یک بیماری التهاب مزمن را به یک بیماری التهاب حاد (پیش التهابی) تبدیل کند؛ از این رو فرآیند بهبودی خود بدن، تسریع می شود. تاثیرات مفید SWT شامل موارد زیر است:

• افزایش گردش خون
• واژگون سازی التهاب مزمن
• تحریک رشد بافت‌های جدید
• تجزیه رسوبات کلسیم

این درمان می‌تواند بافت‌های آسیب دیده و کلسیفیکاسیون‌هایی که در صدمات مزمن تاندون وجود دارند و ممکن است به سایر درمان‌ها پاسخ ندهند را تجزیه کند.