قفل کردن، گیر افتادن مچ پا: علت و درمان

سندرم گیر افتادگی  یا قفل شدن مچ پا باعث درد مزمن قوزک پا می‌شود.  این سندرم که در ابتدا "مچ پای ورزشکار" و "مچ پا فوتبالیست" نامیده می‌شد با فعالیت‌های ورزشی مانند فوتبال، دو، والیبال، پرش در ارتباط بوده است. این سندرم، مفصل مچ پای قدامی یا خلفی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و علت آن بافت نرم یا منشأ استخوانی است. بیماران مبتلا به سندرم گیرافتادگی مچ پا معمولاً از محدودیت درد مچ پا شکایت دارند. فیزیوتراپی برای بازگرداندن قدرت عضلانی و به دست آوردن دوباره دامنه حرکتی کامل در مفصل مچ پا مؤثر است.

انواع قفل شدن یا گیرافتادن مچ پا

قفل شدن مچ پا را می‌توان به ۲ نوع طبقه‌بندی کرد:

قفل شدن قدامی مچ پا

بیماران با سندرم گیرافتادن قدامی مچ پا اغلب از درد مزمن و مبهم جلوی مچ پا، تورم پس از فعالیت و دورسی فلکشن خفیف شکایت دارند. سندرم گیرافتادگی مچ پا قدامی ممکن است جنبه داخلی یا جانبی مفصل را تحت تأثیر قرار دهد.

قفل شدن خلفی مچ پا

قفل شدن خلفی مچ پا، گیرافتادگی است که در فاصله بین سطح مفصلی تیبیال خلفی و پاشنه رخ می‌دهد. هر بافت نرم یا ساختار استخوانی در فاصله بین استخوان درشت‌نی خلفی، تالوس مچ پا و پاشنه در این فرآیند نقش دارند.

علل

هنگامی‌که مچ پا کاملاً به سمت بالا یا پایین خم می‌شود، بافت موجود در مفصل مچ پا بین استخوان‌های مچ پا فشرده می‌شود. این وضعیت به‌عنوان قفل کردن یا گیرافتادن مچ پا شناخته ‌شده است. گیرافتادن خلفی مچ پا در پشت مچ پا رخ می‌دهد.

قفل شدن قدامی مچ پا در جلو مچ پا و به علت پیچ‌خوردگی شدید یا مجدد مچ پا رخ می‌دهد که باعث می‌شود رباط ضخیم و بین استخوان‌های درشت‌نی و استخوان تالوس فشرده شود. هنگامی‌که رباطِ پاره یا مصدوم التیام می‌یابد، بافت اسکار اضافی جلو و در دو سمت مفصل مچ پا تشکیل می‌شود و در نتیجه باعث آسیب منیسک می‌شود.

علائم

علائم قفل شدن مچ پا بستگی به نوع گیرکردن مچ پا دارد.

قفل شدن قدامی مچ پا

• درد ناشی از گیرکردن قدامی مچ پا در سمت جلویی یا قسمت جانبی مچ پا است. این درد حتی بعد از درمان پیچ‌خوردگی مچ پا فروکش نمی‌کند.
• علائم ضعف مچ پا به دلیل گیرکردن قدامی مچ پا احساس می‌شود.
• خم کردن مچ پا باعث درد می‌شود.

قفل شدن خلفی مچ پا

درد در ناحیه‌ی پشتی مچ پا نشانه‌ای از گیرکردن خلفی مچ پا است.

• حساسیت به درد در نوک پایین استخوان نازک‌نی ایجاد می‌شود.
• بدتر شدن درد در حالت پلانتار فلکشن یعنی زمانی که نوک پا به سمت پایین است.
• درد هنگام ایستادن بر روی انگشتان پا هم یکی از علائم قفل شدن خلفی مچ پا است.
• رشد غیر طبیعی استخوانی در تالوس (استخوان پاشنه) و در ساق پا (استخوان ساق پا

تشخیص

گیر افتادن مچ پا با استفاده از سابقه‌ی پزشکی، یافته‌های معاینه فیزیکی و استفاده از روش‌های پیشرفته عکس‌برداری تشخیص داده می‌شود. روش‌های عکس‌برداری پیشرفته میتوانند تشخیص مشکوک سندرم گیرکردن مچ پا را تائید کنند.

درمان

استراحت کامل

حداقل ۴ هفته استراحت کنید تا گیرکردن مچ پا بهبود یابد. اولین هدف ما این است که برای شما استراحت مفیدی فراهم کنیم تا از همه حرکات و وضعیت‌های بدن  که محرک درد است، اجتناب شود. بنابراین حرکات یا فعالیت‌هایی که باعث درد مچ پا می‌شوند را متوقف کنید.

سرد کردن

سرد کردن یا استفاده از یخ، درمان ساده و مؤثری است که به کاهش درد، التهاب، و تورم  مچ پا کمک می‌کند.

پانسمان فشاری، باند یا آتل 

فشردگی مچ پا با استفاده از آتل یا باند فشرده‌سازی، جوراب ساقه بلند یا روش‌های دیگر به حمایت از بافت نرم آسیب‌دیده و کاهش تورم بیش‌ از حد مچ پا کمک می‌کند. گچ یا آتل مچ پا نیز برای محدود کردن حرکات مچ پا استفاده می‌شود تا قفل شدن مچ پا را درمان کند.

دارو

داروهای ضدالتهابی و غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن و کرم‌های طبیعی مانند آرنیکا ممکن است به کاهش درد مچ پا، التهاب و تورم ناشی از گیرکردن مچ پا کمک کند.

تزریق کورتیکواستروئید

استفاده از تزریق داخل مفصلی کورتیکواستروئید هم می‌تواند در نظر گرفته شود هرچند به دلیل اثرات بالقوه مضر بر غضروف مفصلی در مفصل مچ پا نباید بیش‌ازحد تکرار شود.

فیزیوتراپی

به‌محض آمادگی فرد، فیزیوتراپ بازتوانی را با هدف برگرداندن توانایی حرکت فعال مچ پا آغاز می‌کند. ساق پا، مچ پا و پا برای بهبود آسیب و جلوگیری از صدمات آتی باید تقویت شوند. برای بهبود عملکرد و کنترل طبیعی حرکات مچ پا، مفاصل باید قدرت طبیعی قبلی را به دست آورند. تعادل و ارتباط بین قسمت‌های مختلف بدن (موقعیت نسبی بخش‌های مجاور به هم در بدن) برای اطمینان از بهبودی کامل و همچنین جلوگیری آسیب‌های مجدد مورد نیاز است.

درمان دستی کایروپراکتیک

کایروپراکتیک از انواع تکنیک‌های درمان دستی برای کاهش فشار بر روی مفصل تالوتیبیال و حفظ تحرک مچ پا استفاده می‌کند. درمان دستی به‌ویژه در کنترل این بیماری مهم است. با به حداکثر رساندن میزان خمیدگی در میانه پا، فشار را استخوان ناویکولر جذب می‌کند در نتیجه فشار از روی مفصل تالوتیبیال برداشته می‌شود.

درمان با لیزر سرد

درمان با لیزر سرد در درمان قفل شدن مچ پا مؤثر است. در این روش از طریق طول‌ موج خاصی از نور مفاصل مچ پا، تاندون‌ها و سلول‌های مفصل را تحریک می‌کنند که با نفوذ عمیق به منطقه باعث واکنش بیولوژیکی می‌شود.

شاک‌ویو تراپی

شاک ویو تراپی در درمان گیرکردن مچ پا مؤثر است به صورتی که با ارسال امواج انرژی، دقیقاً بافت آسیب‌دیده در تاندون یا بافت غیرطبیعی را هدف قرار می‌دهد. این امر باعث افزایش جریان خون در منطقه آسیب‌دیده، تحریک بازسازی سلولی و ترمیم می‌شود و عوامل ایجاد درد را کاهش می‌دهد.

تحریک الکتریکی عصب

تحریک الکتریکی عصب درمانی است که با استفاده از جریان الکتریکی ولتاژ پایین عصب ناحیه‌ی مچ پا را تحریک و درد عضلانی ناشی از گیر افتادن مچ پا را آرام می‌کند. تحریک الکتریکی عصب یک روش غیرتهاجمی برای نادیده گرفتن و یا مسدود کردن سیگنال‌هایی است که از اعصاب به نخاع و مغز می‌رسد.

ماساژ درمانی

ماساژ علاوه بر ترمیم حرکت مفصل مچ پا، برای درمان مچ پای آسیب‌دیده هم لازم است. ماساژ فیزیکی سرخوردگی تاندون زیر لایه درونی از رتیناکولوم را افزایش می‌دهد.

تمرینات برای درمان قفل شدن مچ پا 

طیف وسیعی از تمرینات حرکتی

• کشش عضله گاسترو

• تمرین خم کردن مفصل کف پا

• ورزش برگرداندن مچ پا

• ورزش وارون کردن مچ پا

 ورزش‌های تقویتی

• ورزش تقویتی درسی فلکسور

• ورزش تقویتی برگرداندن مچ پا

ورزش تقویتی وارون کردن مچ پا

پیشگیری

• گرم کردن و کشش مناسب قبل از فعالیت
• حفظ آمادگی جسمانی
• استحکام
•  انعطاف‌پذیری
•  آمادگی جسمانی قلبی عروقی
•  یادگیری و استفاده از روش‌های مناسب
•  پوشیدن محافظ‌های مناسب برای جلوگیری از کشش بیش‌ازحد مچ پا و یا صدمه مجدد
•  بعد از صدمه به پا یا مچ پا اجازه دهید بهبودی کامل حاصل شود و بعد به ورزش بازگردید به‌خصوص درمورد ورزش کششی مچ پا