فیزیوتراپی ام اس: تقویت عضلات و افزایش تعادل با ورزش
در کنار داروهایی که به درمان مولتیپل اسکلروزیس (MS) می‌پردازند، توانبخشی بخش مهمی از مدیریت مؤثر وضعیت شما به ویژه پس از عود بیماری است. بسته به علائم، شما ممکن است فقط گاهی یا به طور مرتب به توانبخشی احتیاج داشته باشید تا بتوانید در حد ممکن سالم بمانید.
از فیزیوتراپی گرفته تا گفتار درمانی و شناخت درمانی (و موارد دیگر)، تعدادی از گزینه‌های موثر و مرتبط با توانبخشی وجود دارد که می‌تواند تأثیر ناتوانی‌های مربوط به ام اس را به حداقل برساند و به شما کمک کند تا در هر جنبه‌ای از زندگی به بهترین وجه عملکرد خود را داشته باشید.
مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) چیست
مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری عصبی است که به اعصاب بین مغز و بدن آسیب می‌رساند یا باعث انحراف آن می‌شود. تمام اعصاب موجود در بدن شما در لایه‌ای از بافت محافظ به نام غلاف میلین پوشانده شده است. این لایه نازک در اصل به عنوان یک مسیر روان برای ارسال سیگنال‌های عقب و جلو بین مغز و بدن عمل می‌کند.
ام اس یک بیماری خود ایمنی است. به این معنی که سیستم ایمنی فرد به بدن خود حمله می‌کند. هنگامی که لایه غلاف میلین روی اعصاب حمله / آسیب ببیند، این سیگنال‌های ارتباطی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
سیگنال‌های کند یا منحرف شده باعث ایجاد عوارض در زمینه حرکت دقیق یا تشخیص احساس می‌شوند. این مانند حذف آب از سرسره‌های آبی می‌باشد ... مسیر هنوز وجود دارد اما سیگنال نمی‌تواند به بهترین و کارآمدترین روش به مقصد برسد.
با توجه به شدت تأثیر MS بر زندگی روزمره، بسیاری از افراد می‌خواهند همه چیز را تا جایی که در توان دارند انجام دهند تا امور را بهتر کنند. بیماران، خانواده و دوستان آن‌ها با بیماری ام اس کاملاً آشنا و از اثرات آن آگاه هستند و می‌دانند تا چه میزان می‌تواند زندگی فرد را تغییر دهد.
علل
متأسفانه، دقیقاً مشخص نیست که چه عواملی باعث ایجاد ام اس می‌شود. به احتمال زیاد طیف گسترده‌ای از مشکلات ژنتیکی و محیطی در بروز این بیماری نقش دارد.
- زنان بیشتر از مردان به بیماری ام اس مبتلا می‌شوند. (حدود ۲ برابر بیشتر)
- کسانی که سابقه خانوادگی ام اس دارند بیشتر دچار این بیماری می‌شوند.
- قفقازی‌ها محتمل‌ترین نژاد برای ابتلا به ام اس هستند
- بیماری ام اس بیشتر در ۱۵ تا ۶۰ سالگی ایجاد می‌شود
- هر کس با یک بیماری خود ایمنی احتمال ابتلا به ام اس را دارد
نشانه‌ها
- بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن
- خستگی عمومی
- ضعف عضلانی یا عدم قدرت
- مشکلات حسی (تاری دید، احساس لرزش)
- مشکلات حرکتی
- از دست دادن تعادل
- فلج یا از دست دادن موقتی حرکت
- اختلال عملکرد مثانه / هضم
- از دست دادن حافظه کوتاه مدت
- مشکل در صحبت کردن یا بلعیدن
- اختلال عملکرد جنسی
- اضطراب یا افسردگی
از یک فیزیوتراپیست کمک بگیرید تا وضعیت شما را ارزیابی کند
تمرینات خانگی بسیار عالی است، اما در حال حاضر کمک گرفتن از یک پزشک متخصص که در حال حاضر در دسترس ست بهتر و آسان‌تر است.
یک متخصص فیزیوتراپی با مجوز به شما کمک می‌کند تا بخش‌های زیادی از زندگی خود را کنترل و مدیریت کنید و عملکردهای خود را بهبود بخشید:
- وضعیت استقرار، تعادل و کنترل استاتیک حرکت
- قدم برداشتن، راه رفتن و تحرک
- کنترل دینامیک و دامنه حرکت
- عملکرد عصبی
- عملکرد تنفسی
مراحل و مزایای فیزیوتراپی ام اس
فیزیوتراپی می‌تواند به معالجه تعدادی از علائم و نیازهای مربوط به ام اس کمک کند.
مشکلات تحرک و عضلات
مشکلات راه رفتن در ام اس بسیار شایع است و ممکن است یکی از اولین علائمی باشد که بیماران تجربه می‌کنند. فیزیوتراپی می‌تواند در بهبود تحرک و استقلال به شما کمک کند.
یک فیزیوتراپیست می‌تواند به شما تمریناتی را برای کاهش درد عضلات، اسپاسم و ضعف ارائه دهد و همچنین در بهبود تعادل، هماهنگی، قدرت و انعطاف‌پذیری کمک کند. این روش درمانی ممکن است نیاز شما به یک وسیله حرکتی را به تأخیر بیندازد و به جلوگیری از افتادن شما کمک کند، چیزی که می‌تواند شما را پنج قدم در مراقبت از بیماری خود عقب بیندازد.
اگر حتما به یک دستگاه حرکتی نیاز دارید (یا مطمئن نیستید که از یک وسیله مناسب استفاده می‌کنید)، یک درمانگر فیزیوتراپی می‌تواند به شما در یافتن آنچه برای شما مناسب است کمک کند. نمونه‌هایی از دستگاه‌های حرکتی شامل عصاهای تک پایه یا چهار گوش، اسکوترهای موتوری، واکرهای چرخ‌دار و صندلی‌های چرخ‌دار دستی یا مکانیکی است.
خستگی
همچنین ممکن است از این موضوع تعجب کنید که علاوه بر مشکلات عضلانی و تحرک، تمرینات فیزیوتراپی می‌تواند خستگی ناشی از ام اس را بهبود بخشد. درمان خستگی بسیار مهم است زیرا روی ۷۵ تا ۹۵ درصد بیماران تأثیر می‌گذارد و ۵۰ تا ۶۰ درصد از بیماران گزارش داده‌اند که این یکی از دشوارترین علائم بیماری ام اس است.
یکی از دلایلی که ورزش به شما کمک می‌کند این است که در واقع عدم تحرک باعث خستگی می‌شود و باعث می‌شود بدن شما برای انجام هر کاری به سختی عمل کند زیرا این کار از فرم او خارج شده است. ورزش همچنین می‌تواند با استرس مقابله کند و به شما در بهتر خوابیدن و بهبود روحیه کمک کند. همه این‌ها عواملی هستند که می‌توانند بر میزان خستگی شما تأثیر بگذارند.
بررسی روش‌های درمانی توانبخشی برای مبتلایان به ام اس مشخص کرد که فیزیوتراپی مانند ورزش و فعالیت بدنی ممکن است نه تنها عملکردهایی مانند قدرت، تحرک و ظرفیت ریه را بهبود بخشد بلکه می‌توانند خستگی را کاهش داده و کیفیت کلی زندگی شما را بهبود بخشند.
ورزش با ام اس نیاز به تعادل ظریف دارد. شما نباید بیش از حد به خودتان فشار وارد کرده یا خود را بیش از حد گرم کنید، بنابراین طراحی یک رژیم ورزشی مناس توسط یک متخصص فیزیوتراپی برای بیماران مبتلا به ام اس بهترین روش برای مقابله با خستگی است.
پاسچر و موقعیت
یک فیزیوتراپیست می‌تواند به شما آموزش دهد که چگونه وضعیت مناسب و موقعیت بدن خود را حفظ کنید. این کار ممکن است برخی از درد های مربوط به ام اس شما را کاهش دهد. اگر در ویلچر هستید یا تحرک محدودی دارید، حفظ موقعیت مناسب می‌تواند از زخم بستر جلوگیری کند.
چه نوع تمریناتی برای افراد مبتلا به ام اس مفید است
مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری عصبی است که می‌تواند منجر به ضعف، کاهش توانایی راه رفتن، کاهش تعادل و هماهنگی و کاهش سطح فعالیت شود که به نوبه خود می‌تواند به یک سبک زندگی بی‌تحرک منجر شود. برای مدت طولانی تصور می‌شد که ورزش برای ام اس مضر است اما در سال‌های اخیر مطالعات نشان داده‌اند که ورزش با بدتر شدن بیماری ام اس ارتباطی ندارد. در حقیقت، ورزش دارای مزایای مثبت زیادی برای این بیماری است، از جمله:
- بهبود قدرت و تحرک
- بهبود تعادل و استقامت
- بهبود عملکرد ریه
- بهبود عملکرد روده و مثانه
- کاهش خستگی و اسپاسم
- بهبود عملکرد و کیفیت زندگی و احساس سلامتی
- کاهش افسردگی
- کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی
علائم مختلفی وجود دارد که افراد مبتلا به ام اس ممکن است آن‌ها را تجربه کنند. از آنجا که هیچ دو فرد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس علائم یکسانی ندارند، باید هر فرد توسط یک فیزیوتراپیست ماهر مورد بررسی قرار گیرد تا نیازهای ورزشی خاص خود را تعیین کند. برخی از مؤلفه‌های یک برنامه تمرینی جامع در زیر آورده شده است.
تمرینات کششی
- باید هرروز انجام شود و به مدیریت اسپاسم و کاهش خطر انقباض کمک می‌کند
- می‌تواند به صورت جداگانه یا با کمک انجام شود
- همچنین نشان داده شده است که تا‌چی، یوگا و پیلاتس باعث افزایش دامنه حرکت می‌شوند
تمرینات هوازی
- انجام این تمرینات ۳-۵ بار در هفته به مدت ۲۰-۳۰ دقیقه، ممکن است نیاز باشد به تدریج زمان تمرین را به ۲۰ دقیقه برسانید
- می‌توان این تمرینات را با شرکت در برنامه‌های پیاده روی بر روی زمین یا بر روی تردمیل، ارگومتر بالای بدن یا پایین بدن، الپتیکال یا دوچرخه ثابت انجام داد
تمرینات قدرتی
- باید ۳-۵ بار در هفته انجام شود ، ۱-۳ ست تکرار تا رسیدن به خستگی برای هر تمرین گروه عضلانی
- روی گروه‌های خاص عضلانی متمرکز شوید که ضعیف‌تر هستند و عملکرد آن‌ها کاهش یافته است. ماهیچه‌هایی که در راه رفتن شما، توانایی بالا رفتن و پایین رفتن از پله‌ها و همچنین بلند شدن شما از کف زمین تأثیر می‌گذارد
- تعادل و آموزش هماهنگی می‌تواند خطر سقوط را کاهش داده و از صدمات ناشی از سقوط جلوگیری کند
- ورزش تای‌چی، سوئیس بال و تمرین‌های مخصوص تعادل و هماهنگی با کمک یک فیزیوتراپیست می‌توانند تعادل و هماهنگی شما را بهبود بخشند
تمرینات آبی
- تمرین آب در محدوده دمای ۸۰ درجه مناسب است.
- شناور بودن در آب حرکت و انجام تمرینات را آسان‌تر می‌کند در حالی که دمای خنک با حساسیت مبارزه می‌کند و خستگی را کاهش می‌دهد
فرد مبتلا به ام اس چه زمانی باید ورزش کند؟
برای به دست آوردن حداکثر استفاده از یک برنامه ورزشی و کاهش عامل محدود کننده خستگی، انتخاب زمان ورزش هنگام خستگی فایده کم‌تری دارد. بهتر است ورزش صبح‌ها انجام شود.
نحوه مبارزه با حساسیت به گرما هنگام ورزش
حدود ۸۵٪ از افراد مبتلا به ام اساز عدم تحمل گرما رنج می‌برند. حساسیت به گرما می‌تواند به طور موقت علائم را افزایش دهد. مهم است که در هنگام شرکت در یک برنامه ورزشی از قبل برنامه ریزی کرده و دمای اصلی بدن را پایین بیاورید.
برخی از پیشنهادات برای خنک نگه داشتن بدن عبارتند از:
- هیدراته کردن بدن با آب یا نوشیدنی‌های سرد و یخ زده
- استفاده از پوشاک خنک مانند جلیقه‌ها یا شال گردن خنک کننده
- در هنگام ورزش از فن استفاده کنید
- از بسته‌های یخی استفاده کنید
- در یک محیط با تهویه مطبوع ورزش کنید
- در فصل گرما از ورزش در فضای باز خودداری کنید
- لباس و کفش مناسب و سبک بپوشید
- بعد از ورزش دوش آب سرد بگیرید یا دستانتان را زیر شیر آب سرد بگیرید
افرا مبتلا به ام اس چقدر باید ورزش کنند؟
ادامه حرکت و جلوگیری از عوارض ثانویه‌ای که یک سبک زندگی بی‌تحرک ایجاد می‌کند بسیار مهم است. ادامه دادن ورزش معتدل در تمام طول عمر بسیار مهم است.
مزایای سلامتی را حفظ کنید. برای تهیه یک برنامه تخصصی برای رفع نیازهای فردی خود با یک فیزیوتراپیست تماس بگیرید. ممکن است لازم باشد سالانه مورد معاینه قرار بگیرید.
دیگر روش‌های توانبخشی ام اس
کاردرمانی
کاردرمانی به شما کمک می‌کند تا عملکرد روزانه خود را در خانه و یا در محل کار به حداکثر برسانید.
مدیریت انرژی
یک متخصص کاردرمانی می‌تواند با شما در زمینه راه‌های صرفه جویی در انرژی شما همکاری کند. به عنوان مثال، اگر خستگی شما توانایی شما در خرید مواد غذایی را محدود می‌کند، متخصص کاردرمانی ممکن است به شما توصیه کند که هنگام انجام کارها از اسکوتر استفاده کنید.
مهارت‌ها و دستگاه‌ها برای فعالیت‌های روزانه
متخصصین حرفه‌ای ممکن است برای جلوگیری از افتادن و راحتی شما در انجام فعالیت‌های روزمره زندگی، تغییراتی را در خانه شما ایجاد کنند، مانند:
- خلاص شدن از فرش‌های بزرگ برای جلوگیری از افتادن
- نصب دستگیره در حمام برای به حداکثر رساندن امنیت و دسترسی
- تنظیم نور برای رفع مشکلات بینایی
- آموزش به شما و یا عزیزانتان برای نحوه ارزیابی و حفظ ایمنی دستگاه‌های حرکتی
- ارائه نکاتی درباره استخدام و کار با یک مراقب
- ارائه آموزش‌هایی در مورد نحوه لباس پوشیدن، حمام کردن و تهیه وعده‌های غذایی مبتنی بر ناتوانی‌های مربوط به ام اس
- به شما تمریناتی می‌دهند که دست و بازو را تقویت کرده و هماهنگی شما را بهبود می‌بخشد
- تعیین اینکه چه نوع سازگاری‌هایی برای ادامه رانندگی لازم دارید
- ارزیابی اینکه چه نوع دستگاه یا سازگاری برای استفاده از رایانه و سایر تجهیزات الکترونیکی نیاز دارید
برخی از متخصصین کاردرمانی نیز بر توانبخشی شناختی و توانبخشی حرفه‌ای متمرکز هستند (به تصویر زیر مراجعه کنید).
گفتار-زبان درمانی
با پیشرفت ام اس، شما در معرض خطر ابتلا به مشکلات بلع، صحبت، و نفس‌های عمیق قرار می‌گیرید. اغلب، این مشکلات همزمان بوجود می‌آیند زیرا از عضلات مشابهی برای کنترل همه این عملکردها استفاده می‌شود.
یک آسیب‌شناس زبان - گفتار می‌تواند با استراتژی‌های خاص برای مقابله با این مشکلات به شما کمک کند.
بهبود تنفس
برای بهبود قابلیت‌های تنفس، آسیب شناسان زبان - گفتار ممکن است با متخصصان ریه همکاری کنند. استراتژی‌هایی که یک آسیب شناس زبان -گفتار ممکن است استفاده کند شامل موارد زیر است:
- روش‌هایی برای پاک کردن مخاط از گلو
- ورزش‌هایی که به شما کمک می‌کنند راحت‌تر نفس بکشید
- روش‌های درمانی مانند نبولایزرها یا اکسیژن
به حداقل رساندن آسپیراسیون
هنگامی که فرد مبتلا به ام اس در بلع مواد غذایی و مایعات مشکل دارد، این مسئله باعث نگرانی‌های عمده ای از جمله کم آبی، تغذیه نامناسب، خفگی و آسپیراسیون (تنفس هنگام غذا خوردن یا نوشیدن مایعات) می‌شود.
یک آسیب شناس زبان - گفتار ممکن است روش‌هایی را برای خوردن توصیه کند که در ضمن به حداقل رساندن خطر آسپیراسیون، مصرف غذایی شما را به حداکثر برساند. این رویکردها اغلب شامل موارد زیر است:
- قبل از غذا استراحت کنید
- در حالت ایستاده قرار بگیرید
- چانه خود را به طور موازی با میز نگه دارید
- بلع مضاعف را انجام دهید
کاهش مشکلات گفتاری
مشکلات گفتاری در بیماری ام اس امری شایع است که تا حدود ۴۰ درصد بیماران را در بعضی مواقع تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مشکلات ممکن است شامل مشکلات در بیان (با عجله سخن گفتن و جا انداختن کلمات)، کند شدن گفتار، گفتار آهسته یا اختلال در کیفیت صدا مانند زبر بودن صدا، نفس کشیدن یا صدای ناسازگار باشد.
یک آسیب شناس زبان - گفتار می‌تواند با آموزش تمرینات تقویت دهان به شما در کاهش این مشکلات گفتاری کمک کند. او همچنین ممکن است دستگاه‌های ارتباطی مانند آمپلی فایرهای صوتی را به شما توصیه کند تا صدای شما بهتر شنیده شود.
برخی از آسیب شناسان زبان - گفتار نیز ارزیابی‌های شناختی و توانبخشی شناختی را انجام می‌دهند (به تصویر زیر مراجعه کنید).
توانبخشی شناختی
مشکلات شناختی حدود ۳۴ تا ۶۵ درصد از بیماران ام اس را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مشکلات معمولاً به تدریج روی می‌دهند و در هر زمان ممکن است در طول دوره بیماری بروز کنند. برای برخی افراد، این مشکلات حتی اولین علامت بیماری ام اس هستند.
توانبخشی می‌تواند مشکلات مربوط به موارد زیر را بهبود بخشد:
- فكر كردن
- حافظه
- توجه
- سرعت پردازش اطلاعات
- سازماندهی
- استدلال و حل مسئله
- توانایی‌های بصری و مکانی
- تسلط کلامی
در حالی که هیچ دارویی برای چنین مشکلاتی در بیماری ام اس وجود ندارد، توانبخشی شناختی ممکن است به بهبود این مشکلات کمک کند. این کار توسط یک متخصص مغز و اعصاب، کاردرمانگر یا آسیب شناس گفتار - زبان انجام می‌شود و به شما کمک می‌کند تا مشکلات شناختی خود را جبران کنید و عملکرد کلی خود را بهبود ببخشید.
خبر خوب در مورد عملکرد شناختی در بیماری ام اس این است که بیماران به ندرت برای همیشه دچار اختلالات شدید می‌شوند. صرف نظر از آن، حتی نقص‌های خفیف شناختی نیز ممکن است شما را از برقراری ارتباط با دیگران در خانه یا محل کار احساس دچار اضطراب کند.
ارزیابی شناختی
روش‌های درمانی شناختی به ارزیابی شناختی شما وابسته هستند. برخی از مبتلایان به ام اس که اختلال عملکرد شناختی دارند، اگر مسائل شناختی آن‌ها بر عملکرد آن‌ها در زندگی روزمره تأثیر بگذارد تصمیم می‌گیرند مورد ارزیابی قرار بگیرند.
اگرچه آزمایش شناختی می‌تواند وقت گیر باشد (به تعدادی تست استاندارد نیاز دارد) اما می‌تواند به شما کمک کند تا تصویری شفاف از چگونگی تأثیر ام اس بر ادراک شما یا سایر مشکلات سلامتی خود داشته باشید. مانند افسردگی یا درد ناشی از ام اس که می‌تواند مشکلات ادراکی شما تشدید کند.
جستجوی ارزیابی‌های شناختی در اوایل بیماری و پیگیری‌های انجام شده به درمانگر شما این امکان را می‌دهد تا نتایج اخیر را با نتایج سال‌های قبل مقایسه کند و به این نتیجه برسد که آیا مشکلات شناختی شما رو به وخامت گذاشته است، به همان صورت مانده یا حتی بهبود یافته است.
آزمایش شناختی می‌تواند گران باشد. اگرچه برخی از برنامه‌های بیمه‌ای آن را پوشش می‌دهند اما بهتر است برای اطلاعات بیشتر با شرکت بیمه خود تماس بگیرید.
استراتژی‌ها
براساس ارزیابی که درمانگر از شما انجام می‌دهد، درمانگر شناختی شما ممکن است یکی از موارد زیر را همراه با سایر موارد توصیه کند. استراتژی‌هایی که در طول زمان از آن‌ها استفاده می‌کنید ممکن است تغییر کنند.
- برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های شدید مغز خود را در بخشی از روز که هوشیار هستید، انجام دهید
- از وسایل الکترونیکی یا وسایل ساده مانند یک قلم و کاغذ برای به یاد آوردن چیزها استفاده کنید
- روی تک تک کارها تمرکز کنید و یاد بگیرید که چگونه از حواس پرتی‌های احتمالی جلوگیری کنید
- در فعالیت‌های تحریک کننده مغز مانند خواندن یا بازی با کارت شرکت کنید
- در فعالیت‌های لذت‌بخش که می‌تواند مقاومت مغز شما را در برابر آسیب‌های مرتبط با ام اس بهبود بخشد شرکت کنید
- در ورزش‌های فیزیکی که مطالعات نشان داده است به بهبود عملکرد شناختی کمک می‌کند، شرکت کنید
مدیریت استرس و روان درمانی نیز ممکن است بخشی از توانبخشی شناختی باشد، به خصوص با توجه به اینکه افسردگی در بیماری ام اس بسیار رایج است.
با بررسی مطالعات انجام شده در مورد روش‌های توانبخشی در ام اس، شواهد با کیفیت متوسط نشان داد که درمان شناختی-رفتاری (CBT) ، نوعی روان درمانی، برای درمان افسردگی و کمک به بیماران در پذیرش و کنار آمدن با ام اس مفید است. اگر علائم افسردگی دارید حتما در مورد درمان با پزشک خود صحبت کنید.
توانبخشی شغلی
متخصصان توانبخشی حرفه‌ای می‌توانند شما را برای استفاده از وسایل کمکی آموزش دهند و یا اقامتی را فراهم کنند که محل کار فعلی شما نیازهای شما را برآورده سازد، یا به شما در یافتن شغل جدیدی که متناسب با توانایی‌های شما باشد کمک کنند. آن‌ها همچنین آمادگی شغلی شما را ارزیابی کرده و رهیری شغلی و آموزش تحرک را انجام می‌دهند.
برخی از متخصصین کاردرمانی نیز توانبخشی حرفه‌ای را انجام می‌دهند زیرا بین این دو بخش کاملاً همپوشانی وجود دارد.
برنامه‌های توانبخشی چند رشته‌ای
برنامه‌های توانبخشی چند رشته‌ای تیمی از متخصصان مراقبت‌های بهداشتی را از دو یا چند تخصص مانند پزشکی، فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتار-زبان درمانی، توانبخشی شناختی، عصب شناسی، پرستاری و غیره درگیر می‌کند که این برنامه‌ها می‌توانند بصورت بیمارستانی یا خارج از بیمارستان باشد.
یک برنامه جامع توانبخشی چند رشته‌ای عملکرد و ناتوانی بیمار را بهبود می‌بخشد و منجر به بهبودی طولانی مدت در کیفیت زندگی و فعالیت او می‌شود. این یافته‌ها نشان می‌دهند که استفاده از تمام روش‌های درمانی توانبخشی مورد نیاز روشی مناسب برای به حداکثر رساندن مزایای احتمالی است.
مشاوره درمانی رایگان