بازدیدها: 0
پا پرانتزی که تحت عنوان ژنوواروم نیز شناخته می‌شود یک نوع بد شکلی استخوان است که باعث می‌شود پا از قسمت یک یا هر دو زانو به سمت بیرون منحرف شود. این وضعیت معمولا در کودکان و نوجوانانی که اضافه وزن دارند دیده می‌شود. پا پرانتزی در کودکان یک پدیده شایع است. هنگامی که کودک پا پرانتزی روی پاهایش می‌ایستد فاصله قابل توجهی بین زانو و ساق او دیده می‌شود. این اختلال می‌تواند به علت انحراف یک یا هر دو پا به سمت بیرون به وجود بیاید. معمولا هنگامی که کودک راه می‌رود وضعیت پرانتزی بودن پاهای او بیشتر به چشم می‌آید. خاطر نشان می‌کنیم کودکانی که تازه شروع به راه رفتن می‌کنند اغلب پاهای آن‌ها پرانتزی دیده می‌شود و معمولا آن‌ها در هنگام گام برداشتن پاهای خود را خم می‌کنند زیرا تسلط کافی برای راه رفتن ندارند. در اکثر مواقع پرانتزی بودن پاهای کودک بدون نیاز به درمان تا سن دو سالگی بهبود پیدا می‌کند. هنگامی که شما به علت پرانتزی بودن پاهای کودک خود او را نزد پزشک می‌برید پزشک به انجام معاینه پاهای او می‌پردازد و در صورتی که پرانتزی بودن پاهای کودک شما تایید شود یک برنامه درمانی را برای او طراحی خواهد کرد تا بتواند قدرت پاهای او را افزایش دهد.
علل پرانتزی شدن پاهای کودک چیست؟
معمولا این اختلال فیزیولوژیکی به علت حالت بدن چنین در رحم مادر به وجود می‌آید. حالت جمع شدگی بدن جنین که به سازگاری با رحم ارتباط دارد باعث می‌شود که کودکان دچار پا پرانتزی یا نرمی استخوان شوند. در برخی موارد خاص پا پرانتزی می‌تواند به طور مستقیم به نرمی استخوان ارتباط داشته باشد. علائم و نشانه‌های نرمی استخوان عبارت است از احساس درد و ضعف در استخوان‌ها، به تاخیر افتادن رشد، و حتی بد شکل شدن استخوان‌ها. کمبود ویتامین دی و کلسیم نیز در بروز این اختلال نقش دارند. ویتامین دی برای قدرت و حفظ سلامت استخوان‌ها ضروری است و نوزادان باید در طول روز حداکثر ۴۰۰ واحد ویتامین دی دریافت کنند. اگرچه بدن انسان می‌تواند به کمک نور خورشید نیز به تولید ویتامین دی بپردازد مصرف تخم مرغ و ماهی‌های روغنی از منابع عالی ویتامین دی محسوب می‌شوند. علاوه بر نرمی استخوان عوامل دیگری نیز در پرانتزی شدن پاهای کودک نقش دارند که در بخش زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
بیماری بلانت
بیماری بلانت اختلالی است که باعث بروز عوارضی از قبیل پارگی مینیسک، بد شکلی حالت بدن، یا استئوآرتریت می‌شود و برای درمان آن‌ها شما به معاینات منظم و اقدامات ارتوپدی نیاز دارید تا سطح زندگی شما بهبود پیدا کند و از پرانتزی بودن پاهای شما جلوگیری گردد.
کمبود ویتامین دی
کمبود ویتامین دی به علت تغذیه نامناسب و قرار نگرفتن در مقابل نور خورشید، ابتلا به بیماری التهاب روده یا جراحی دستگاه گوارش می‌تواند باعث بروز پای پرانتزی شود. گاهی اوقات یک بیماری مزمن از قبیل بیماری کلیوی یا اختلال ژنتیکی برای مقاومت ویتامین دی می‌تواند باعث انحراف پاها به سمت بیرون شود.
دیسپلازی استخوان و جوش نخوردن صحیح شکستگی استخوان
دیسپلازی استخوان و جوش نخوردن صحیح شکستگی استخوان در بروز پرانتزی شدن پاهای کودک نقش دارند و در موارد نادر مسمومیت با سرب یا فلوراید می‌تواند باعث به وجود آمدن این مشکل شود.
آرتریت
در صورتی که این اختلال قسمت داخلی استخوان زانو را بیشتر از بخش خارجی آن درگیر کرده باشد می‌تواند باعث بروز پای پرانتزی شود یعنی وضعیتی شبیه جوش نخوردن صحیح شکستگی استخوان را به وجود بیاورد. در نتیجه شایع ترین دلیل پرانتزی شدن پاها به استئوآرتریت یا آرتروز تحلیل برنده زانو مرتبط است. این اختلال می‌تواند باعث تحلیل رفتن غضروف و استخوان اطراف مفصل زانو شود. در صورتی که این اختلال به طور یکسان غضروف را از بین ببرد احتمالا هیچ گونه مشکلی به وجود نخواهد آمد اما زمانی که تحلیل رفتگی قسمت داخلی زانو بیشتر باشد به احتمال زیاد پرانتزی بودن پاها بدتر خواهد شد. معمولا شدت پرانتزی بودن پاها به شدت آرتروز زانو و میزان تحلیل رفتگی قسمت داخلی مفصل آن بستگی دارد.
علائم و نشانه‌های پا پرانتزی چیست؟
حالت پرانتزی بودن پاها بیشتر در هنگام راه رفتن یا ایستادن کودک به چشم می‌آید. نامناسب بودن الگوی راه رفتن شایع ترین علامت پا پرانتزی در کودکان است. معمولا کودکانی که دچار پا پرانتزی هستند پاهای آن‌ها در هنگام راه رفتن هماهنگی طبیعی دارد و هیچ گونه تاخیری در نحوه یادگیری برای راه رفتن آن‌ها به وجود نخواهد آمد. پرانتزی شدن پاها می‌تواند با چرخش انگشت پا به سمت داخل یا سکندری خوردن همراه شود. معمولا پا پرانتزی باعث بروز درد نمی‌شود اما این اختلال می‌تواند در دوران نوجوانی باعث بروز درد و ناراحتی در مفصل زانو، ران و مچ پا شود زیرا حالت پرانتزی پاها می‌تواند به طور غیر عادی به این اعضا فشار وارد کند.
پا پرانتزی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر شما متوجه شدید که فرزندتان علائم و نشانه‌های بالا را دارد بهتر است هرچه زودتر او را نزد پزشک ببرید تا به طور کامل بررسی شود. پزشک در مرحله اول به انجام معاینه جسمانی می‌پردازد. پرانتزی شدن پاهای کودک قبل از سن دو سالگی نیازی به انجام آزمایشات و معاینات بیشتر ندارد. در صورتی که حالت انحنای یک پا بیشتر از پای دیگر باشد یا آنکه کودک بیش از دو سال سن دارد پزشک درخواست انجام عکس برداری توسط اشعه ایکس و آزمایش خون برای تشخیص بیماری بلانت یا نرمی استخوان را خواهد داد. پزشک از یک ابزار مخصوص برای اندازه گیری انحنای پاها استفاده می‌کند.
پا پرانتزی چگونه درمان می‌شود؟
پا پرانتزی در اوایل دوران نوزادی شایع است و معمولا حدود ۶ تا ۱۲ ماه پس از آنکه کودک شروع به راه رفتن کرد بهبود پیدا می‌کند. معمولا این بد شکلی پاها زمانی به طور طبیعی بهبود پیدا می‌کند که پاهای کودک شروع به تحمل وزن بدن در هنگام راه رفتن به صورت مستقیم می‌کنند. در صورتی که این اختلال به طور خود به خود بهبود پیدا نکند یا به طور ناگهانی در سن دو سالگی خود را نشان دهد مراجعه به پزشک کاملا ضروری خواهد بود. در صورتی که این اختلال درمان نشود ریسک بروز یک مجموعه مشکلات جدی در زندگی را در آینده افزایش خواهد داد. این اختلالات عبارتند از آرتروز لگن و آرتروز زانو ، ناهنجاری بدن در هنگام راه رفتن، ناپایداری مفصل، استئوآرتریت، پارگی مینیسک و بیماری تحلیل برنده مفصل. به خاطر داشته باشید که فقط در موارد شدید پزشک انجام عمل جراحی با گچ گرفتن پاها را برای درمان پا پرانتزی در کودکان توصیه خواهد کرد. اکثر پزشکان با استفاده از بریس یا کفش مخصوص مخالف هستند زیرا عقیده دارند که استفاده از آن‌ها باعث اختلال در روند رشد کودک می‌شود. برخی از راه‌های درمان پا پرانتزی به شرح زیر است:
- پا پرانتزی فیزیولوژیکی یکی از دلایل انحراف پاها است. اگرچه این اختلال به درمان فوری نیاز ندارد ممکن است پزشک از شما بخواهد هر ۶ ماه یک بار فرزند خود را نزد او ببرید تا او را معاینه کند و این روند تا زمانی ادامه پیدا کند که انحراف پاهای کودک درمان شود.
- بیماری بلانت در کودکان و نوزادان باید درمان شود تا انحنای پاهای کودک بهبود پیدا کند. در صورتی که این اختلال زود تشخیص داده شود احتمالا کودک فقط به استفاده از بریس نیاز خواهد داشت. استفاده از بریس در نوجوانانی که دچار بیماری بلانت هستند تاثیری در بهبود پاهای آن‌ها نخواهد داشت.
- اگر کودک شما دچار نرمی استخوان باشد شما به یک متخصص اختلالات متابولیکی ارجاع داده خواهید شد تا فرزند شما درمان شود. معمولا می‌توان آثار حاصل از نرمی استخوان را به کمک برخی داروها کنترل کرد.
انجام عمل جراحی
انجام عمل جراحی برای اصلاح پرانتزی شدن پاها در کودکان و بیمارانی که نسبت به روش‌های درمانی غیر جراحی واکنش مثبت نداشتند توصیه می‌شود. در بیمارانی که دوران کودکی را پشت سر گذاشته باشند عمل جراحی تنها راه برای اصلاح مشکل آن‌ها محسوب می‌شود. روش‌های مختلفی برای اصلاح حالت پرانتزی پاها وجود دارد که در دو گروه زیر قرار می‌گیرند:
- در یک نوع عمل جراحی از رشد صفحه رشد در بخش سالم استخوان ساق پا که باعث بر شکل شدن پا شده است جلوگیری می‌شود تا پای کودک بتواند صاف شود و رشد طبیعی داشته باشد.
- استئوتومی استخوان تیبیا روشی است که در آن استخوان ساق دقیقا از زیر زانو برش داده می‌شود و شکل آن اصلاح می‌شود. در این روش استخوان در جای خود به کمک پیچ و مهره فلزی از داخل یا بیرون ثابت می‌شود تا بهبود پیدا کند.
پس از عمل بیمار باید تا زمانی که پاهای او بهبود پیدا می‌کند از بریس استفاده کند یا آنکه پای او گچ گرفته خواهد شد. معمولا فیزیوتراپی برای بهبود قدرت پا و بهبود دامنه حرکات آن توصیه خواهد شد.
اصلاح پا پرانتزی در بزرگسالان
در بزرگسالانی که دچار آرتروز شدید زانو هستند معمولا پزشک جراحی تعویض زانو را توصیه نخواهد کرد. در صورتی که بیمار در دهه ۲۰، ۳۰ یا ۴۰ قرار داشته باشد انجام عمل جراحی به بهبود مطابقت استخوان‌های آن‌ها کمک خواهد کرد. پزشک با انجام یک عمل جراحی که استئوتومی نام دارد فشاری که به بخش آسیب دیده زانو وارد می‌شود را به بخش سالم آن انتقال خواهد داد.
ورزش برای درمان پا پرانتزی
پا پرانتزی اختلالی است که در آن فاصله بین زانوها بیشتر از فاصله بین مچ پا است. پرانتزی شدن پاها یک اختلال جدی نیست مگر آنکه به علت ضعف مفاصل، بد شکلی استخوان یا سو تغذیه به وجود بیاید. برخی از افرادی که دچار پا پرانتزی هستند می‌توانند به کمک تمرینات ورزشی تقویت کننده بهبود پیدا کنند و برخی دیگر به دلایل زیبایی یا اختلال در عملکرد صحیح پاها به انجام عمل جراحی برای صاف کردن پاهای خود نیاز دارند. عمل جراحی می‌تواند باعث به وجود آمدن بافت اسکار روی پوست شود و هزینه زیادی را نیز به بیمار تحمیل نماید به همین دلیل اکثر افراد ترجیح می‌دهند از تمرینات ورزشی برای اصلاح حالت پرانتزی بودن پاهای خود استفاده کنند یا آنکه کلا این وضعیت را نادیده بگیرند. اگر پرانتزی شدن پاهای شما یک وضعیت نامناسب را به وجود آورده است می‌توانید به کمک تمرینات مخصوص تقویت ران و تمریناتی که به چرخش ران و زانو به سمت داخل کمک می‌کنند به اصلاح حالت پرانتزی بودن پاهای خود بپردازید. این تمرینات کششی و ورزشی به بهبود قدرت و انعطاف پذیری زانوها کمک می‌کنند و باعث می‌شوند زانوها مطابقت بیشتری با سایر نقاط پا داشته باشند. برخی از این تمرینات ورزشی به شرح زیر است:
حرکت کبوتر در حالت خوابیده
انجام دادن این تمرین کششی ورزشی به رفع فشار از روی ران و زانو کمک می‌کند. احتمالا با دیدن تصویر بالا فکر می‌کنید که انجام دادن این تمرین در حالت خوابیده خیلی ساده است چرا که شما به پشت دراز می‌کشید اما کشش پاها در این حالت می‌تواند کمی دشوار باشد. شما می‌توانید کشش عضلات چرخاننده ران، عضلات همسترینگ و عضلات سرینی خود را به خوبی احساس کنید. برای انجام دادن این تمرین باید به پشت روی زمین دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید. مچ پای راست خود را روی زانوی چپ قرار دهید و زانوی راست خود را از بدن‌تان دور کنید. در این حالت بمانید و پای چپ خود را بالا بیاوردید و پاهای خود را با هر دو دست خود نگه دارید. شما می‌توانید هر دو دست‌تان را پشت ران چپ خود گره کنید تا بتوانید ران‌تان را به بدن خود نزدیک نمایید و به این ترتیب کشش عمیق تری را در بدن خود احساس کنید. حدود ۳۰ ثانیه تا یک دقیقه در این حالت بمانید سپس این تمرین را با سمت دیگر خود انجام دهید.
حرکت اسکات و هدایت انگشتان پا به سمت داخل
انجام دادن حرکت اسکات به دلایل بسیار زیادی مفید است. شما با هدایت کردن انگشتان پای خود به سمت داخل از دو طرف ران خود برای پایدار کردن بدن‌تان استفاده می‌کنید. برای انجام دادن این تمرین ورزشی باید به صورت صاف بایستید و پاهای خود را به عرض شانه‌ها باز کنید. پاهای خود را به نحوی بچرخانید که انگشتان شما به سمت یکدیگر هدایت شود. همانند حرکت اسکات طبیعی کمرتان را صاف نگه دارید سپس زانوهای خود را خم کنید و بدن‌تان را به سمت پایین بکشید. تا جایی که می‌توانید بدن خود را به سمت پایین بکشید بدون اینکه بنشینید یا بیافتید. این تمرین ورزشی را ۱۲ مرتبه انجام دهید.
حرکت پوسته صدف
تصور کنید که نشسته‌اید و در حال تماشای تلویزیون هستید. این تمرین ورزشی سبک باعث می‌شود که شما ضمن استفاده از عضلات سرینی و عضلات داخلی ران به تقویت پایین تنه خود کمک کنید. برای انجام دادن این تمرین ورزشی باید به پهلو دراز بکشید زانوهای خود را خم کنید. دست خود را طبق تصویر زیر سرتان قرار دهید و دست دیگر خود را روی ران‌تان بگذارید. تا جایی که می‌توانید زانویی که بالاتر قرار دارد را به سمت سقف اتاق هدایت کنید. دقت داشته باشید که انگشتان پای شما به هم نزدیک باشند. به آرامی به نقطه شروع برگردید. این تمرین ورزشی را ۲۰ مرتبه انجام دهید و سپس با سمت دیگر خود به انجام آن بپردازید.
کشش ران به کمک طناب مخصوص ورزشی
کشش ران به کمک طناب مخصوص ورزشی آن دسته از عضلات داخلی ران که کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند را درگیر خواهد کرد. شاید به ظاهر انجام دادن این تمرین ورزشی ساده به نظر برسد اما تکرار آن به صورت آرام و به شیوه کنترل شده به انرژی زیادی نیاز دارد. از ذهن خود استفاده کنید تا مطمئن شوید عضلات داخلی ران شما بیشتر از عضلات بیرونی آن درگیر شده است. برای انجام دادن این تمرین ورزشی روی لبه یک صندلی بنشینید و یک طناب ورزشی را کمی بالاتر از زانوهای خود قرار دهید. پاهای خود را به طرف شانه‌ها باز کنید و به آرامی زانوهای خود را به سمت یکدیگر بیاورید. به آرامی به نقطه شروع برگردید. این تمرین ورزشی را ۲۰ مرتبه انجام دهید.
چرخاندن قسمت داخلی ران در حالت خوابیده
انجام دادن این تمرین ورزشی به طور طرز شگفت انگیزی باعث کشش عضلات چرخاننده ران می‌شود. از آنجایی که اکثر افراد معمولا در همان حالت نشسته یا ایستاده باقی می‌مانند ران آن‌ها چرخش چندانی به سمت بیرون و داخل ندارد. انجام دادن این تمرین ورزشی کششی به رفع گرفتگی عضلات ران شما کمک خواهد کرد. برای انجام دادن این تمرین ورزشی باید به صورت دمر دراز بکشید و هر دو دست خود را روی سرتان قرار دهید. زانوی چپ خود را با زاویه ۹۰ درجه خم کنید به نحوی که زانوی شما روبروی سمت راست‌تان قرار بگیرد. ران و ساق پای دیگر خود را روی زمین قرار دهید. پای راست خود را بالا بیاورید به نحوی که بالاتر از پای چپ شما قرار بگیرد. شما می‌توانید زانوی خود را با زاویه ۹۰ درجه خم کنید یا آن‌ها را به صورت صاف نگه دارید. حدود ۳۰ ثانیه تا یک دقیقه در این حالت بمانید سپس این تمرین ورزشی را با سمت دیگر خود انجام دهید.
چگونه از پرانتزی شدن پاها جلوگیری کنیم؟
در اکثر مواقع نمی‌توان برای جلوگیری از بروز پا پرانتزی کاری کرد ولی تنها مورد استثنایی که وجود دارد زمانی است که پرانتزی شدن پاها به علت بروز نرمی استخوان به وجود آمده باشد. اگرچه نرمی استخوان به ندرت در نقاط مختلف جهان به وجود می‌آید متاسفانه هنوز هم برخی از این افراد به این اختلال دچار می‌شوند. کودکان سیاه پوست بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به این اختلال قرار دارند زیرا به خاطر تیره بودن پوست آن‌ها زمان قرار گرفتن در مقابل نور خورشید برای تولید ویتامین دی مورد نیاز بدن افزایش پیدا می‌کند. اگر پاهای کودک شما به علت نرمی استخوان پرانتزی شده است شما می‌توانید با انجام دادن برخی اقدامات به بهبود حال او کمک کنید. در ابتدا اطمینان حاصل کنید که کودک شما هر روز به اندازه کافی در مقابل نور خورشید قرار می‌گیرد و پوست او تو به طور مستقیم با نور آفتاب تماس دارد. همچنین مصرف ماهی‌های روغنی و تخم مرغ را در رژیم غذایی او افزایش دهید و مکمل ویتامین دی را به مدت کوتاهی به برنامه غذایی او اضافه کنید. مراجعه منظم به پزشک در بهبود شرایط کودک شما کالا تاثیر گذار است.