درمان لنف ادم (ورم دست و پا) با شاک ویوتراپی و فیزیوتراپی چگونه است؟
سیستم لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی بدن است و برای عملکرد سیستم خود ایمنی بدن حیاتی است. مایعی به نام لنف در سیستم لنفاوی جریان دارد. لنف ادما معمولاً به علت انسداد این سیستم رخ می‌دهد. در بیشتر موارد لنف ادما یکی از دست‌ها یا پاها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در برخی موارد هر دو دست یا هر دو پا دچار این بیماری می‌شوند. برخی از بیماران شاید در سر، اندام تناسلی یا قفسه سینه دچار ورم شوند. شاک ویو تراپی در درمان لنف ادما اولیه و ثانویه بسیار مثمر ثمر است، تأثیر این روش درمانی نه تنها در کاهش حجم عضو، بلکه از آن بالاتر برای درمان نواحی فیبروزه کارآمد است. این تکنیک ساده بوده و هم پزشک و هم فیزیوتراپ می‌تواند آن را انجام دهد. هیچ مورد عدم استعمالی برای این درمان وجود ندارد. از این تکنیک می‌توان در کنار سایر درمان‌های دستی و مکانیکی برای تخلیه لنف بهره برد.
علت لنف ادم اندام ها
لنف ادما اولیه در نتیجه جهش در برخی از ژن‌ها که مسئول رشد سیستم لنفاوی هستند رخ می‌دهد. این ژن‌های معیوب با رشد سیستم لنفاوی تداخل کرده و توانایی تخلیه لنف را تحت تأثیر قرار می‌دهد. لنف ادما ثانویه چندین علت محتمل دارد، از جمله:
- جراحی سرطان:سرطان می‌تواند از سیستم لنفاوی به سایر نقاط بدن گسترش یابد. گاهی اوقات جراح گره لنفاوی را برمی‌دارد تا از گسترش سرطان جلوگیری کند. یکی از خطرات این جراحی مبتلا شدن سیستم لنفاوی است که منجر به لنف ادما خواهد شد.
- پرتو درمانی:گاهاً استفاده از پرتو درمانی برای نابود کردن بافت سرطانی باعث آسیبب دیدن بافت‌های سالم مجاور مثل سیستم لنفاوی می‌شود؛ این امر منجر به لنف ادما می‌شود.
- عفونت:عفونت شدید بافته‌های زنبوری (بافت همبند/ بافت همبند/ سلولیت) می‌تواند به بافت اطراف گره‌های لنفاوی یا عروق خونی آسیب بزند. این عارضه منجر به تشکیل اسکار شده و خطر لنف ادما را افزایش می‌دهد. برخی از عفونت‌های انگلی نیز می‌تواند خطر لنف ادما را افزایش دهد.
- عارضه‌های التهابی:عارضه‌هایی که باعث التهاب بافت (آماس/ ورم) می‌شود می‌توانند بطور همیشگی باعث آسیب دیدن سیستم لنفاوی شوند، عارضه‌های همچون التهاب مفاصل و اگزما.
- بیماری‌های قلبی عروقی:این بیماری‌ها جریان خون را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برخی از بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی بیشتر از سایرین در معرض لنف ادما هستند، این بیماری‌ها عبارتند از: ترومبوز عروق عمقی یا DVT، زخم وریدی پا، و گشاد شدن وریدها یا واریکوز وریدی.
- آسیب دیدگی و تروما:در موارد نادر، سوختگی‌های شدید پوست یا هرچیزی که باعث تشکیل بیش از اندازه اسکار شود می‌تواند خطر لنف ادما را افزایش دهد.
علائم لنف ادما
علائم لنف ادما عبارتند از:
- ورم بخشی از پا یا دست یا تمام پا یا دست، از جمله انگشتان دست و پا، چه تغییرات جزئی در اندازه عضو باشد و چه ورم شدید عضو
- دشواری در استفاده از جواهر آلات، ساعت یا اندازه نشدن لباس‌ها یا کفش‌ها
- ورم در سر یا گردن
- احساس سنگینی یا سفتی در دست‌ها یا پاها
- محدود شدن دامنه حرکتی عضو
- ناراحتی یا درد در عضو مبتلا
- احساس سوزش در عضو مبتلا، مثل حس سوزن سوزن شدن
- عفونت‌های مکرر پوستی
- ضخیم شدن و سخت شدن پوست
- تاول یا رشد اجسام زگیل مانند روی پوست
- خستگی شدید
عوارض
عود مکرر یا عدم درمان لنف ادما می‌تواند منجر به عوارض دیگری شود: این عوارض عبارتند از:
- عفونت پوستی: عفونت بافت (سلولیت) مکرر در میان مبتلایان به لنف ادما رایج است. عفونت بافت (سلولیت) یک نوع عفونت باکتریال است که لایه‌های عمقی پوست و چربی و لایه‌های بافت نرم زیر پوست را مبتلا می‌کند.
- التهاب عروق لنفاوی: التهاب عروق لنفاوی در اثر عفونت باکتریال استرپتوکوکوسی ایجاد می‌شود. اگر این بیماری درمان نشود می‌تواند به پوست و بافت نرم مجاور آن گسترش یافته و باعث سلولیت شود، یا به داخل جریان خون ریخته و باعث باکترمی (پیدایش باکتری در خون) شود.
- اثرات روانی: لنف ادم می‌تواند ظاهر شخص را نیز تحت تأثیر قرار داده و تأثیر روانی مخربی بر فرد بگذارد، به خصوص در کسانی که به سرطان مبتلا هستند. لنف ادم خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهد.
تشخیص لنف ادم اندام ها
پزشک تمام علل محتمل ورم از جمله لخته شدن خون یا عفونتی که به گره‌های لنفاوی ارتباط ندارد بررسی خواهد کرد. اگر بیمار مستعد ابتلا به لنف ادم باشد، برای مثال اگر بیمار اخیراً جراحی سرطان یا درمانی در ناحیه غدد لنفاوی انجام داده باشد، پزشک می‌تواند بر اساس علائم بالینی وی لنف ادم را تشخیص دهد. اگر علت لنف ادم مشخص نباشد، شاید چند آزمایش تصویربرداری برای فرد تجویز شود. می‌توان از آزمایشات تصویربرداری زیر برای مشاهده عمقی سیستم لنفاوی استفاده کرد.
- اسکن ام آر آی (MRI)
- سی تی اسکن
- اسکن فراصوت دوپلر
امکان دارد از لنفوسینتی گرافی نیز استفاده شود – در این روش یک نوع رنگ رادیواکتیو به داخل سیستم لنفاوی تزریق می‌شود. اسکنر هسته‌ای حرکت رنگ را داخل سیستم لنفاوی نمایش داده و هرگونه انسداد را مشخص می‌کند.
درمان لنف ادم اندام ها با شاک ویو تراپی
در درمان شاک ویو امواج به داخل بدن بیمار فرستاده می‌شوند و امواج در داخل بافت شخص تا عمق 35 سانتیمتری نفوذ می‌کند. تأثیرات این درمان بر بافت عبارتست از: افزایش فرآیندهای متابولیک، تأثیر ضد التهابی، گشاد کنندگی عروق خونی و رگزایی در تومور با افزایش متناسب انتقال مایعات. تأثیر شاک ویو تراپی بر درمان لنف ادم اثبات شده است.
کاندیدای مناسب برای درمان لنف ادم با شاک ویو تراپی
شاک ویوتراپی می تواند به درمان لنف ادم اندام ها در افراد بین 20 تا 70 سال کمک کند، البته زنان باردار، افرادی که مشکل انعقاد خون دارند و افرادی که تومور دارند نمی توانند از این روش بهره مند شوند.
روش انجام شاک ویو تراپی برای درمان لنف ادم اندام ها
برای درمان لنف ادم اندام ها با شاک ویو تراپی، معمولا به 10 جلسه درمان نیاز است و فاصله جلسات درمانی یک هفته است. در زمان شاک ویو تراپی فرکانس آن به گونه است که می تواند تا عمق3.5 سانتی متر پوست نفوذ کند. شاک ویو تراپی نیاز به بی حسی ندارد و قبل از شاکویو مقداری ژل بر روی موضع مورد نظر مالیده می شود.
نتایج شاک ویو تراپی برای درمان لنف ادم اندام ها
برای بررسی تاثیر شاک ویو تراپی بر روی لنف ادم اندام ها یک گروه از بیماران دو هفته و یک ماه بعد از درمان مورد بررسی قرار گرفتند. در این افراد به طور متوسط 26 درصد از محیط عضو کاهش یافته و کاهش ثبات بافت و از همه بالاتر در نواحی فیبروزه مشاهده شد. عوارض جانبی این درمان عبارتست از تحریک و سوزش موضعی، خون ریزی نقطه‌ای، هماتوم، ورم و درد خفیف 24 الی 36 ساعت پس از درمان. اکوگرافی با رزولوشن بالا کاهش متوسط 32 درصدی ضخامت پوست را نشان می‌داد که با آزمایشات بالینی مطابقت داشت.
سایر روش های فیزیوتراپی برای درمان لنف ادم اندام ها
سایردرمان‌ها بر کاهش ورم و کنترل درد متمرکز هستند. روش‌های درمانی لنف ادما عبارتند از:
تمرینات
تمرین سبک ورزشی که در آن بیمار عضو مبتلای خود را حرکت دهد باعث تخلیه مایعات از لنف می‌شود و به بیمار کمک می‌کند تا برای انجام فعالیت‌های روزمره خود مثل خرید و جابجا کردن وسایل آماده شود. تمرینات نباید پرفشار باشند یا بیمار را خسته کنند بلکه باید بر انقباض نرم عضلات پا یا دست متمرکز باشند. یک فیزیوتراپ مجرب می‌تواند این تمرینات را به بیمار آموزش دهد.
بستن دست یا پا
بستن عضو با باند کشی باعث تخلیه مایعات از لنف می‌شود. باند کشی باید دور انگشت دست یا پا بسیار تنگ باشد و هر چه در امتداد دست یا پا پیش می‌رود شل‌تر شود. یک پزشک متخصص می‌تواند نحوه بستن دست یا پا را به بیمار آموزش دهد.
ماساژ
یک تکنیک مخصوص ماساژ موسوم به تخلیه دستی لنف باعث جریان یافتن مایعات لنفاوی به خارج از دست یا پا خواهد شد. ضمناً گرفتن انواع مختلف ماساژ می‌تواند به افراد مبتلا به سرطان فعال کمک کند. مطمئن شوید که با یک فرد مجرب در انجام این تکنیک‌ها همکاری کنید. ماساژ برای همه بیماران مناسب نیست. اگر دچار عفونت پوستی، لخته خون یا بیماری فعال در نواحی تخلیه لنف هستید از گرفتن ماساژ اجتناب کنید.
فشار
یک دستگاه مخصوص به شکل غلاف دور دست یا پای بیمار بسته می‌شود، این غلاف به یک پمپ متصل است که بصورت متناوب غلاف را باد می‌کند، در نتیجه به عضو فشار وارد کرده و مایع لنفاوی را از انگشتان دست یا پا خارج می‌نماید.
پیشگیری
عضو مبتلا بسیار مستعد عفونت‌های پوستی است، زیرا خونرسانی به لنفوسیت‌ها (که مسئول مبارزه با عفونت هستند) در این بیماران کاهش می‌یابد. ااگر بیمار اقداماتی را برای به حداقل رساندن بریدگی و خراشیدگی پوست انجام دهد، خطر عفونت نیز به طرز قابل توجهی کاهش خواهد یافت. اقدامات زیر می‌تواند به بیمار کمک کند:
- پس از درمان سرطان، از انجام فعالیت‌های سنگین با عضو مبتلا خودداری کنید، به عضو استراحت دهید و بگذارید فرآیند ریکاوری را انجام دهد.
- از گرفتن حمام آفتاب، سونای بخار و خشک خودداری کنید.
- از حمام یا دوش داغ به مدت طولانی اجتناب شود.
- از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری نمایید.
- از پوشیدن جواهر آلات تنگ خودداری نمایید.
- هرگز بدون کفش بیرون از منزل راه نروید.
- به دقت پوست خود را برای دیدن هرگونه تغییر یا بریدگی بررسی کنید.
- بصورت روزانه پوست خود را آبرسانی کنید.
- مطمئن شوید که کفش‌های اندازه سایز پایتان باشد.
- برای پیشگیری از ابتلا به بیماری پای ورزشکاران از پودر ضد قارچ پا استفاده کنید.
- در حین باغبانی از دستکش استفاده نمایید.
- ناخن‌های خود کوتاه نگاه دارید.
- وقتی که می‌خواهید بیرون بروید حتماً با خود حشره کش داشته باشید.
- در روزهای آفتابی از یک ضد آفتاب بسیار قوی استفاده کنید.
- هنگامی که دچار بریدگی می‌شوید، آن را بلافاصله با پماد ضد عفونی درمان کنید. ضمناً آن ناحیه را تمیز نگاه دارید.
- هر وقت که توانستید عضو مصدوم را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
- هرگز فشار خون، نمونه گیری خون یا تزریق سوزن را از عضو مبتلا انجام ندهید.
دورنما
هیچ درمانی برای لنف ادما وجود ندارد و این بیماری یک بیماری پیش رونده است. دورنمای بیماری تا حد زیادی به شدت علائم بالینی آن بستگی دارد. داشتن یک سبک زندگی سالم، مثل یک رژیم غذایی متعادل و تحرک و ورزش کردن می‌تواند به کاهش تجمع مایعات لنفاوی کمک کرده و جریان یافتن مایعات لنفاوی را بهبود ببخشد. از پزشک خود درباره بهترین گزینه درمانی موجود سوالاتتان را بپرسید.
