بازدیدها: 176
درد ستون فقرات در ناحیه پایین کمر و ناحیه‌ی گردن، بسیار شایع است و اغلب باعث عقب افتادن بسیاری از کارها و فعالیت‌ها می‌شود. شایع‌ترین علل درد پایین کمر و ستون فقرات، رگ به رگ شدن و کشیدگی عضله‌ی کمر می‌باشند. قسمت صدری ستون فقرات نیز یکی از نواحی است که درد ستون فقرات در آنجا احساس می‌شود، اما به خاطر اینکه این ناحیه بسیار سخت‌تر و محکم‌تر از بقیه نواحی است، ناحیه صدری و قفسه سینه‌ی ستون فقرات، کمتر از نواحی پایین کمر و ناحیه‌ی گردنی آسیب می‌بیند.
در کلینیک فیزیوتراپی دکتر سعادتی با بهره گیری از تخصص و دانش بروز و بکارگیری روشهای پیشرفته و بدون عارضه، بدشکلی های ستون فقرات درمان می شود.
برای کسب اطلاعات در زمینه درمان قطعی قوز پشت اینجا کلیک کنید.
برای کسب اطلاعات در زمینه درمان قطعی افتادگی شانه اینجا کلیک کنید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر، مشاوره با متخصصین ما یا رزرو نوبت می‌توانید با شماره‌های ۰۲۱۲۶۷۲۲۰۰۳ و ۰۲۱۲۶۷۲۲۰۰۴ تماس حاصل فرمایید.
علل بروز درد ستون فقرات
نواحی پایین کمر و گردنی در ستون فقرات به خاطر متحمل شدن بار و درگیر بودن در هنگام حرکت کردن، چرخش و خم شدن، بیشتر در معرض کشش و آسیب قرار دارند. کشش عضلات در کمر هنگامی به وجود می‌آید که رشته‌های عضله به طور غیرعادی کشیده و پاره می‌شوند. رگ به رگ شدن کمر هنگامی به وجود می‌آید که رباط‌ها (نوارهای محکمی از بافت‌ها که استخوان‌ها را به هم می‌بندند) به‌طور غیرعادی کشیده می‌شوند. هر دوی این آسیب‌ها می‌توانند از یک صدمه‌ی ناگهانی یا آسیبی تدریجی براثر استفاده‌ی بیش از حد حاصل شوند.
هنگام کشیدگی یا رگ به رگ شدن عضلات کمر، بافت‌های نرم ملتهب می‌شوند. این التهاب منجر به بروز درد شده و ممکن است باعث اسپاسم عضلانی شود. اگرچه کشیدگی یا رگ به رگ شدن کمر می‌توان بسیار آزار دهنده و ناتوان کننده باشد، اما معمولاً نیازی به درمان و جراحی‌های مربوط به سیستم عصبی ندارد.
درد ستون فقرات می‌تواند به خاطر علل شدیدتری بروز کند که ممکن است به درمان جراحی نیاز پیدا کند. این موارد معمولاً شامل درد ستون فقراتی است که به سمت دست‌ها، پاها یا اطراف قفسه‌ی سینه از پشت به سمت جلوی سینه کشیده می‌شود.
علائم
درد پایین کمر، گردن و ناحیه‌ی صدری که نیازی به درمان جراحی ندارد، معمولاً بافت نرم مرکزی یا پارا اسپاینال را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بدون آنکه به سما دست‌ها، اطراف سینه یا تا پایین پاها کشیده شود. برعکس، دردی که از ستون فقرات به سمت دست‌ها و پاها یا قفسه‌ی سینه کشیده می‌شود، حاکی از فشار ساختاری عصب‌ها در ستون فقرات است که ممکن است در صورت عدم بهبودی این وضعیت با روشهای درمانی غیر جراحی در طی چند روز یا چند هفته، به درمان جراحی نیاز داشته باشد.
علائم دیگر عبارت‌اند از:
- خشکی و گرفتگی در ناحیه‌ی پایین کمر که دامنه‌ی حرکتی را محدود می‌کند.
- ناتوانی فرد در حفظ حالت عادی بدن خود به خاطر گرفتگی و یا درد
- اسپاسم‌های عضلانی با انجام فعالیت یا در هنگام استراحت
- دردی که حداکثر برای 10 تا 14 روز ادامه داشته باشد.
- از دست دادن قابل توجه عملکرد حرکتی مانند توانایی در راه رفتن روی نوک پا یا روی پاشنه
تست‌ها و معایناتی برای تشخیص درد ستون فقرات
انجام تست‌های تشخیصی معمولاً فقط هنگامی لازم می‌شود که درد برای بیش از دو هفته ادامه داشته باشد و آن‌طور که انتظار می‌رود، بهتر نشود. به همین صورت، اگر درد به دست و پاها با در اطراف سینه کشیده شود و از مرکز درد در ناحیه ستون فقرات عبور کند، باید علت‌های احتمالی این درد را مانند آسیبی ناشناخته به دیسک کمر، بررسی کرد. باید به این نکته توجه داشت که بدون توجه به تشخیص، یک تصویر بالینی که بهبودی فرد را نشان می‌دهد، ادامه‌ی درمان با روشهای غیر جراحی را حمایت و تشویق می‌کند. اگر روند بهبودی ناتمام بماند و به نتایج رضایت بخشی نرسد، باید اقدامات دیگری را برای تشخیص این وضعیت انجام داد. به علاوه اگر علائم بالینی بدتر و وخیم‌تر شوند، ارزیابی تشخیصی باید گسترده‌تر و دقیق‌تر انجام بگیرد.
- اشعه‌ی ایکس یا رادیولوژی– با به کارگیری اشعه برای تولید تصویر یا فیلمی از یک بخش از بدن، می‌توان ساختار مهره‌ها و چیدمان مفاصل را نشان دهد. تصاویر رادیولوژی از ستون فقرات برای جستجوی علل بالقوه‌ی دیگری برای کمردرد مانند تومورهای کمری، عفونت‌ها، شکستگی‌ها و غیره گرفته می‌شوند.
- ام آر آی – این یک روش تشخیصی است که با استفاده از مگنت‌ها یا آهنرباهای بسیار قوی و تکنولوژی کامپیوتری، تصاویری سه بعدی از ساختارهای بدن می‌گیرد. تصاویر ام آر آی می‌توانند طناب نخاعی، ریشه‌های عصبی و نواحی اطراف آن‌ها و نیز رشد توده‌ها و غدد، تباهی و تومورها را نشان دهند. با افزودن ماده کنتراست در این تست، تصاویر می‌توانند برای کشف فرایندهای التهابی مانند عفونت‌ها و شکستگی‌های فشاری جدید که تغییر حالتی در ستون فقرات ایجاد نمی‌کنند، حساس‌تر و دقیق‌تر شوند.
- سی‌تی‌اسکن با نمونه‌ی مطابق سه‌بعدی – این روش تصویربرداری، جزئیات استخوانی را بهتر از هر نوع روش تصویربرداری دیگر نشان می‌دهد و علاوه بر این می‌توان بافت‌های نرم و عصب‌ها را نیز نشان دهد.
- تست نوار عصب و عضله (الکترومیوگرافی)– تست عصبی-فیزیولوژیک EMG/NCV از عصب‌ها برای کمک به تعیین موقعیت محل فشردگی یا آسیب‌های عصبی دیگر انجام می‌شود.
درمان
درمان غیر جراحی
کشیدگی‌ها، رگ به رگ شدن‌ها و حتی فشردگی عصبی ساختاری بر اثر فتق دیسک‌ها را می‌توان با متوقف کردن برخی فعالیت‌ها و حتی استراحت مطلق برای مدت زمانی کوتاه (معمولاً از یک تا سه روز) درمان کرد.
این مدت زمان باید حتی‌المقدور کوتاه و مختصر باشد زیرا استراحت مطلق در بستر می‌تواند منجر به کاهش قدرت عضلانی شود و ممکن است خشکی و گرفتگی عضلات را بیشتر کند و در نتیجه بر درد و ناراحتی بیمار بی افزاید. اگر درد کمر خفیف تا متوسط باشد، درمان دارویی اولیه معمولاً شامل مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) می‌شود. در موارد بروز علائم و درد شدید، می‌توان داروهای شل کننده‌ی عضلانی و داروهای مسکن و آرام بخش را اضافه کرد.
پزشک ممکن است فیزیوتراپی را توصیه کند. تکنسین فیزیوتراپی یک ارزیابی دقیق را انجام خواهد داد و آن را با تشخیص پزشک تلفیق داده و یک برنامه ی درمانی که خاص خود بیمار مبتلا به درد ستون فقرات است را در پیش می‌گیرد. این درمان‌ها می‌توانند شامل ترکشن یا کشش لگنی، ماساژ ملایم، سرما و گرما درمانی، اولتراسوند تراپی، تحریک الکتریکی عضله و تمرینات کششی باشند.
نتیجه و دورنمایی این درمان‌ها
نتیجه و دورنمایی این درمان‌ها برای یک بهبودی کامل از آسیب‌هایی همچون کشیدگی عضلات و رگ به رگ شدن کمر، عالی خواهد بود. بیش از 90 درصد از بیماران در طی یک ماه می‌توانند از یک دوره آسیب کشیدگی عضلانی و یا رگ به رگ شدن کمر بهبودی یابند. استفاده از یخ و یا گرما برای درمان کمر درد، درمان‌هایی هستند که به عنوان درمان‌های فوری و مورد نیاز در خانه برای درمان دردهای ناگهانی پایین کمر، همراه با مصرف داروهای ضدالتهاب، از آن‌ها یاد می‌شود. اگرچه کشیدگی عضلات در ناحیه‌ی پایین کمر تا وقتی‌که تلاشی برای تغییرات برخی عاداتی که در بروز این وضعیت نقش دارند صورت نگیرد، ممکن است به وضعیتی مزمن تبدیل شود.
نکاتی برای پیشگیری
نکاتی که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم، می‌توانند برای پیشگیری از درد پایین کمر ناشی از کشیدگی و رگ به رگ شدن کمک کننده باشند:
- برای پایدارتر کردن و مقاوم‌تر کردن ستون فقرات، حرکات دراز و نشست و تمرینات دیگری که برای تقویت عضلات شکمی مفید هستند را انجام دهید. شنا کردن، دوچرخه ثابت و پیاده روی سبک، ورزش‌های هوازی خوبی هستند که به‌طورکلی فشار مازادی بر روی کمرتان وارد نمی‌کنند.
- برای بلند کردن و حرکت دادن اشیاء از روشهای صحیح و مناسبی استفاده کنید، مثلاً برای بلند کردن اجسام سنگین روی زانوهایتان خم شوید (از کمر خم نشوید و جسم را بلند کنید). اگر شیء ای بسیار سنگین یا بددست باشد از دیگران بخواهید به شما کمک کنند و تنهایی این کار را انجام ندهید.
- هنگام نشستن یا ایستادن، سعی کنید بدنتان را در وضعیتی مناسب و صحیح قرار دهید.
- سیگار کشیدن را ترک کنید. سیگار کشیدن یکی از عوامل خطر برای ابتلا به تصلب شریان (ضخیم و سفت شدن شریان‌ها) می‌باشد که می‌تواند باعث بروز درد پایین کمر و بیماری‌های تخریب‌کننده‌ی دیسک کمر شود.
- تا حد امکان از شرایط استرس‌زا دوری کنید زیرا استرس می‌تواند سبب تنش و فشار عضلانی شود.
- وزنتان را متناسب کنید. اضافه وزن، خصوصاً در ناحیه‌ی میانی بدن، می‌تواند به ستون فقرات و قسمت پایین کمر فشار زیادی وارد کند.
درمان جراحی
یک کشیدگی یا آسیب شدید ممکن است منجر به فتق دیسک شود. اگرچه ماده‌ی داخلی دیسک به طور طبیعی با بالا رفتن سن تحلیل می‌رود و رباط‌هایی که آن را در جای خود نگه می‌دارند شروع به ضعیف شدن می‌کنند. با پیشرفت این روند تحلیلی، یک کشیدگی نسبتاً خفیف یا یک حرکت چرخشی می‌تواند منجر به پارگی دیسک شود.
برخی افراد ممکن است نسبت به آسیب‌های دیسک مستعدتر و آسیب‌پذیرتر باشند و ازاین‌رو ممکن است در چند نقطه از ستون فقراتشان دچار آسیب و فتق دیسک شوند. مطالعات نشان داده است که در برخی خانواده‌ها که چندین نفر از آن‌ها دچار این وضعیت شده‌اند، ممکن است یک زمینه‌ی ارثی برای ابتلا به فتق دیسک وجود داشته باشد. این لزوماً به این معنا نیست که بیماری‌های دیسک کمر تنها یک بیمار ارثی است بلکه به این معناست که این بیماری می‌تواند در خانواده‌ها به یک بیماری ارثی تبدیل شود.
جراحی دیسک مصنوعی (آرتروپلاستی دیسک)
جراحی تعویض دیسک آسیب دیده یا دررفته در کمر یا گردن با یک دیسک مصنوعی، برای حفظ توانایی حرکتی ستون فقرات انجام می‌گیرد. این دیسک‌های مصنوعی معمولاً از یک هسته‌ی پلاستیکی در بین دو صفحه ی فلزی یا پلاک (معمولاً از جنس تیتانیوم) تشکیل شده که به ستون فقرات متصل می‌شوند.
جراحی دیسککتومی گردن
بیماران مبتلا به فتق دیسک گردنی که نیاز به عمل جراحی دارند، اغلب اوقات تحت عمل جراحی دیسککتومی سرویکال (گردنی) قدامی با جوش دادن مهره‌ها (فیوژن) (ACDF) قرار می‌گیرند. در این عمل جراحی، جراح عمل را از سمت جلوی گردن انجام می‌دهد و می‌تواند آن را با استفاده از انواع پروتزها از جمله پیچ و پلاک‌های متالیک تیتانیومی قدامی یا پروتزهای درون دیسکی که نیازی به پلاک گذاری قدامی ندارند (پروتزهای بدون مایه یا با نمایه پایین) انجام دهد. این پیچ و پلاک‌ها از جنس تیتانیوم، پلاستیک یا ترکیبی از این دو می‌باشند. عمل‌های جراحی دیگری که کمتر انجام می‌شوند شامل میکرو دیسککتومی قدامی و خلفی می‌باشند که معمولاً بدون جوش دادن انجام می‌گیرند. برخی موارد تنگی شدید کانال گردنی نیاز به انجام جراحی لامینکتومی خلفی برای دفع فشار یا لامینوپلاستی با کمک جوش‌ها و اتصالات خلفی گردنی با ابزار (میله‌ها، پیچ‌ها و پلاک‌های تیتانیومی) دارد. در برخی شرایط، حتی این نوع عمل‌ها را می‌توان از قسمت جلوی گردن انجام داد و در این صورت این عمل جراحی را کورپکتومی، با جوش دادن مهره‌ها با استفاده از پیچ و قلاب یا جوش دادن قاب فلزی نامیده می‌شود.
بیماران مبتلا به فتق دیسک کمر که نیاز به عمل جراحی دارند، در اکثر موارد با انجام جراحی دیسککتومی یا روشهای کم تهاجم‌تر برای برداشتن دیسک دررفته، بدون آنکه ثابت شدن و ناتوانی حرکتی ستون فقرات، درمان می‌شوند. تشخیص لزوم انجام این عمل جراحی یا عمل‌های دیگر، کمی ابهام‌انگیز است و باید ارتباط شفاف و واضحی بین پزشک و بیمار باشد.
نظرات و تشخیص‌های ثانویه از جانب جراحی دیگر می‌توانند کمک‌کننده باشند اما اگر نظرات اولیه و ثانویه با هم تناقض داشته باشند، می‌تواند گیج کننده و ابهام آمیز باشند. یک جراح دیگر ممکن است یک عمل تعویض کامل دیسک را انجام داده باشد که می‌تواند مانند نظر حراج قبلی مؤثر و مناسب واقع شده باشد.
لامینکتومی
لامینکتومی عبارت است از جراحی جهت برداشتن بیشتر بخش پوشش استخوانی یا لامینا (تیغه) مهره‌ها برای دفع کامل فشار روی اجزای عصبی با دیسککتومی یا بدون آن.
برای انجام این عمل، یک شکاف در یک لامینا ایجاد می‌شود تا دستگاه مخصوص جراحی وارد آن شود و فشار وارد بر اجزای عصبی از جمله ریشه‌های عصبی، با برداشتن زائده‌های استخوانی و فتق‌های (بیرون‌زدگی‌ها) دیسک برداشته شود.
جراحی جوش دادن دو یا چند مهره به یکدیگر (فیوژن ستون فقرات)
در اغلب موارد، بعد از دفع فشار از روی اجزای عصبی، باید پایداری ستون فقرات بهبود بیابد. این امر خصوصاً در برخی بیماری‌های ستون فقرات مشاهده می‌شود که بر ناپایداری ستون فقرات حتی قبل از انجام عمل جراحی دلالت دارد، مانند سرخوردگی مهره‌ها (spondylolisthesis). جراحی‌های پایدارکننده‌ی ستون فقرات معمولاً تحت عنوان جوش خوردن مهره‌ها از آن‌ها یاد می‌شود و می‌توان آن‌ها را به روشهای مختلفی انجام داد.
در این عمل جراحی، استخوان بر روی یا در درون ستون فقرات پیوند داده شده و یک اتصال منسجم و یک‌دستی را بین دو یا چند مهره تشکیل می‌شود. در این عمل از ابزارهای فلزی (معمولاً از جنس تیتانیوم) مانند پلاک‌ها، پیچ‌ها و میله‌ها برای ایجاد پایه و نگه‌داری بیشتر ستون فقرات استفاده می‌شود. این پایه‌ی ایجادشده در ستون فقرات را می‌توان همانند یک بریس داخلی برای نگه‌داشتن ستون فقرات قلمداد کرد، درحالی‌که جوش خوردگی و اتصالاتی طبیعی در آن انجام شده است. استفاده از فلز در عمل جوش دادن مهره‌ها را اغلب ” فیوژن ابزاری instrumented fusion.” می‌نامند.
برای ارتقای احتمال موفقیت در عمل فیوژن یا جوش دادن ستون فقرات، جراح می‌تواند از استخوان برداشته شده از بدن بیمار استفاده کند، آلوگرافت (استخوان cadaveric فرآوری شده که برای استفاده‌ی جراحی بی‌خطر است) و مواد بیوشیمیایی تقویت کننده فیوژن (به طور مثال، ماتریکس دمینرالیزه استخوانی و پروتئین مورفوژنیک استخوان انسانی یا BMP). جوش خوردن موفق آمیز مهره‌ها معمولاً حداقل سه ماه طول می‌کشد و برای کامل شدن خود می‌تواند تا یک سال یا بیشتر زمان ببرد.
شکستگی فشاری ستون فقرات
بیماران مبتلابه کمبود کلسیم می‌توانند حتی با انجام فعالیت‌های نرمال در زندگی عادی و روزانه‌شان متحمل فروپاشی و ترکیدن استخوان مهره‌هایشان شوند. این وضعیت معمولاً باعث بروز ناگهانی درد متوسط تا شدیدی در ستون فقرات شود و می‌توان آن را با استفاده از یک کمربند طبی و داروهای مسکن، تزریق ماده‌ی پلاستیکی به مهره‌ی ترکیده (ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی) یا انجام عمل جراحی باز در برخی بیمار، برطرف کرد.