بازدیدها: 0
نورالژی عصب سه گانه نوعی اختلال عصبی در صورت است که باعث ایجاد درد ناگهانی در صورت بخصوص در قسمت پایینی صورت و فک و اطراف بینی، گوش، چشم یا لب میشود. تصور میشود نورالوژی عصب تری ژمینال یکی از دردناک‌ترین وضعیت‌ها است.
نورالژی به درد شدید در طول عصب، به دلیل تحریک عصب یا آسیب دیدگی آن اشاره دارد. نورالژی تری ژمینال بر عصب سه قلو، یکی از گسترده ترین اعصاب سر، تأثیر می‌گذارد. معمولاً همراه با درد شدیدی خواهد بود و در یک طرف صورت بروز می‌کند. این درد غالباً در اثر فشار عروق خونی ناشی از ریشه عصب سه قلو ایجاد میشود.
نورالژی تری ژمینال چیست؟
نورالژی تری ژمینال یکی از شدیدترین دردهایی است که فرد می‌تواند تجربه کند و نوعی درد ناگهانی است.
- درد ناگهانی هنگامی اتفاق می‌افتد که یک محرک خارجی گیرنده‌های درد خاصی را در سیستم عصبی تحریک کند، به عنوان مثال، درد ناشی از سوختگی.
- این عارضه به غیر از درد باعث آسیب یا سوزش اعصاب یا سبب عیب در سیستم عصبی میشود. در نتیجه اعصاب خودشان پیام‌های درد را به مغز می‌فرستند.
مبتلایان به درد عصب سه قلو، آن را به عنوان دردی با سوزش کوتاه یا سوزش شدید توصیف می‌کنند. ممکن است احساس کنید که درد در طول عصب آسیب دیده تیر می‌کشد. اگرچه درد آن مختصر است، اما نورالژی عصب سه قلو یک بیماری مزمن است که به مرور زمان بدتر میشود.
نورالژی تری ژمینال در زنان دو برابر مردان است و احتمال ابتلا به آن بعد از سن 50 سالگی بیشتر میشود.
ناحیه درد
ناحیه درد بر اساس موقعیت تحریک شده در عصب سه شاخه تنظیم خواهد شد:
- چشم: بر پیشانی، بینی و چشم تأثیر می‌گذارد.
- فک بالایی: بر روی پلک تحتانی، یک سمت بینی، گونه، لثه، لب و دندان‌های فوقانی تأثیر می‌گذارد.
- فک پایین: روی فک، دندان‌های پایین، لثه و لب تحتانی تأثیر می‌گذارد.
نورالژی تریژمینال گاهی اوقات بیش از یک شاخه را درگیر می‌کند.
نورالژیژی عصب سه قلو آتیپیکال
نورالژي تری ژمينال آتيپيكال نوعی نورالژي عصب سه قلو است. ممکن است درد به جای تیر کشیدن یا سوزش، به شکل درد یا گرفتگی توصیف شود.
ممکن است در یک طرف صورت، غالباً در ناحیه عصب سه قلو رخ دهد و می‌تواند به بخش فوقانی گردن یا پشت پوست سر گسترش یابد. درد می‌تواند از خفیف تا احساس خرد شدن یا سوزش در نوسان باشد.
علل نورالوژی عصب سه قلو
علت اصلی درد عصب سه قلو فشار رگ‌های خونی است که بر روی ریشه عصب سه قلو فشار می‌آورند. این باعث میشود عصب سیگنال‌های درد را به عنوان درد در اثر ضربه، منتقل کند. فشار بر روی این عصب همچنین ممکن است در اثر تومور یا بیماری مولتیپل اسکلروزیس (MS) ایجاد شود.
علل دیگری که ممکن است سبب درد عصب سه قلو شود، شامل موارد زیر می‌باشد:
- مولتیپل اسکلروزیس: این به دلیل دمیلینه شدن عصب است. نورالژی تری ژمینال به طور معمول در مراحل پیشرفته مولتیپل اسکلروزیس ظاهر میشود.
- تومور بر روی عصب سه قلو فشار می‌آورد: این یک علت نادر است.
- آسیب جسمی به عصب: این می‌تواند نتیجه جراحات، عمل‌های دندانپزشکی یا جراحی و عفونت باشد.
- سابقه خانوادگی: سابقه تشکیل رگ‌های خونی می‌تواند ارثی باشد.
علائم
ممکن است یک یا چند مورد از علائم زیر بروز یابد:
- درد خفیف عصب‌های دوقلو که از چند ثانیه تا چند دقیقه به طول می‌انجامد.
- دردهای غیر ممتد شدید که مانند تیر کشیدن یا مانند شوک الکتریکی احساس میشود.
- حملات ناگهانی درد ناشی از محرک‌هایی که معمولاً دردناک نیستند، مانند لمس صورت، جویدن، صحبت کردن یا مسواک زدن دندان‌ها.
- اسپاسم درد که از دو ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد.
- اپیزودهای حملات خوشه‌ای ، که ممکن است خیلی بیشتر طول بکشد، اما بین آنها ممکن است هیچ دردی نداشته باشد.
- وجود درد در هر جایی که عصب سه قلو و شاخه‌های آن ممکن است در آنجا باشند، از جمله پیشانی، چشم‌ها، لب‌ها، لثه‌ها، دندان‌ها، فک و گونه‌ها.
- درد در یک طرف صورت یا کمی از هر دو طرف
- دردی که در یک نقطه متمرکز شده یا در یک الگوی گسترده تر گسترش می‌یابد.
- حملات درد که به مرور مرتب تر و شدیدتر می‌شوند.
- سوزن سوزن شدن یا احساس بی حسی صورت قبل از ایجاد درد
در موارد شدید هر روز ممکن است صدها بار حمله درد ایجاد شود. در بعضی از بیماران ممکن است ماه ها یا سال ها بین حملات وقفه افتد و هیچ علامتی نداشته باشند. برخی از بیماران نقاط خاصی در صورت خود دارند که در صورت لمس درد ایجاد می‌کنند.
تشخيص نورالژي عصب سه شاخه
اگر فردی علائم درد عصب یه شاخه را داشته باشد، پزشک برای تعیین نواحی آسیب دیده، صورت وی را معاینه می‌کند.
اسکن تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) ممکن است به رد احتمال بیماری‌های دیگر با علائم مشابه مانند پوسیدگی دندان، تومور یا سینوزیت کمک کند. با این وجود، MRI بعید است علت دقیق تحریک عصب را نشان دهد.
درمان
درمان اصلی نورالژی عصب سه قلو شامل داروهای تجویز شده برای این مورد و جراحی است.
داروها
داروهایی برای معالجه نورالژی تری ژمینال در دسترس هستند، اما ممکن است با گذشت زمان این داروها کمتر موثر شوند. همچنین خطر عوارض جانبی نامطلوبی وجود دارد. در این موارد، جراحی ممکن است بهترین گزینه باشد.
ضد تشنج
مسکن‌هایی مانند پاراستامول، درد عصب سه قلو را تسکین نمی‌دهند. بنابراین پزشکان داروهای ضد تشنج را تجویز می‌کنند. اینها داروها معمولاً برای جلوگیری از تشنج استفاده می‌شوند، اما می‌توانند سیگنال‌های درد ارسال شده به مغز را نیز کاهش داده یا مسدود کنند. آنها این کار را با آرام کردن تکانه‌های عصبی انجام می‌دهند.
رایج ترین داروهای ضد تشنج برای نورالژی عصب سه قلو عبارتند از:
- کاربامازپین (اپیتول، کارباترول، تگرتول)
- فنیتوئین (دیلانتین)
- گاباپنتین (نورنتین)
- توپیرامات (Topamax)
- اسید والپروئیک (دپاکن، دپاکوت)
- لاموتریژین (لامیکتال)
گاهی اوقات ضد تشنج اثر خود را با گذشت زمان از دست می‌دهد. اگر این اتفاق بیفتد، پزشک ممکن است دوز آن را افزایش داده یک ضد تشنج دیگر را تجویز کند.
عوارض جانبی مصرف داروهای ضد تشنج شامل موارد زیر است:
- سرگیجه
- گیجی
- خواب آلودگی
- مشکلات بینایی
- حالت تهوع
- افکار گرایش به سمت خودکشی
اطمینان حاصل کنید که به این داروها حساسیت ندارید و در مورد هرگونه آلرژی با پزشک خود مشورت کنید.
عوامل ضد انعقاد
باکلوفن یک ماده آرامش بخش برای ماهیچه است. این دارو می‌تواند به تنهایی تجویز شود یا با داروهای ضد تشنج ترکیب شود. عوارض جانبی مصرف آن شامل حالت تهوع، خواب آلودگی و سردرگمی است.
تزریق الکل
این حالت نقاط آسیب دیده صورت را بی حس می‌کند و باعث تسکین موقتی درد میشود. پزشک الکل را به قسمت دردناک صورت تزریق می‌کند. ممکن است بیمار بعداً به تزریق بیشتر یا راه حل دائمی تر نیاز داشته باشد.
جراحی
جراحی برای نورالژی عصب سه قلو با هدف:
- فشار ورید یا شریان به عصب سه قلو متوقف شود.
- عصب سه قلو را دستکاری کرده تا سیگنال‌های کنترل نشده درد متوقف شود.
آسیب دیدن این عصب ممکن است منجر به بی حسی موقت یا دائمی صورت شود. جراحی می‌تواند آن را تسکین دهد، اما علائم آن ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها بعد برگردد. تعدادی از گزینه‌های جراحی برای نورالژی عصب سه قلو وجود دارد.
رفع فشار عروق
رفع فشار میکروواسکولار (MVD) شامل جابجایی یا از بین بردن رگ خونی است که بر روی عصب سه قلو فشار می‌آورند.
جراح یک برش کوچک در پشت گوش و در کنار سر در نزدیکی محل درد ایجاد می‌کند. یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد میشود و مغز برداشته میشود و عصب سه قلو را در معرض دید قرار می‌دهد. یک پد بین عصب و هر شریانی قرار می‌گیرد و به طور موثری آنها را از عصب دور می‌کند. اگر هیچ رگ خونی در حال فشار به عصب نباشد، ممکن است عصب قطع شود.
MVD می‌تواند در از بین بردن یا کاهش درد مؤثر باشد، اما گاهی اوقات درد برمی‌گردد. همچنین خطر کمی در مورد ضعف شنوایی، ضعف صورت، بی حسی صورت و دو بینی وجود دارد. این عمل به احتمال بسیار کمی می‌تواند سبب سکته مغزی و مرگ و میر شود.
ریزوتومی گلیسرول جلدی
ریزوتومی گلیسرول جلدی (PGR) همچنین به عنوان تزریق گلیسرول شناخته میشود. یک سوزن از طریق صورت به پایه جمجمه وارد میشود. تکنیک‌های تصویربرداری سوزن را به نقطه اتصال عصب سه قلو هدایت می‌کنند.
سپس مقدار کمی گلیسرول استریل تزریق میشود. طی چند ساعت، عصب سه قلوی آسیب دیده و سیگنال‌های درد مسدود می‌شوند. بیشتر افراد با PGR کاهش درد قابل توجهی را تجربه می‌کنند، اما ممکن است درد بعدا عود کند. بسیاری از بیماران دچار گرفتگی یا بی حسی صورت می‌شوند.
بالون فشرده سازی عصب سه قلو
یک بالون با یک سوزن توخالی به کنار عصب فرستاده میشود. این کار به عصب صدمه می‌زند و سیگنال‌های کنترل نشده را مسدود می‌کند.
این درمان یک روش مؤثر است، اما ممکن است درد مجددا برگردد. بیشتر بیماران دچار بی حسی صورت هستند و بیش از نیمی از آنها ضعف موقت یا دائمی عضلات را که در هنگام جویدن تجربه می‌کنند.
ریزوتومی گرمایی رادیو فرکانسی استریوتاکتیک مغزی
در این روش از جریان‌های الکتریکی برای از بین بردن الیاف عصبی که بطور خاص انتخاب شده‌اند و ایجاد درد می‌کنند، استفاده میشود.
پس از استفاده از آرام بخش، یک الکترود به ریشه عصب وصل میشود. بیمار علیرغم استفاده از آرامبخش هوشیار است تا تشخیص دهد که در حالی که الکترودها گرم می‌شوند و عصب را از بین می‌برنند، آیا می‌تواند پالس‌های الکتریکی را احساس کند یا خیر.
بعد از انجام این عمل بیشتر بیماران دچار بی حسی صورت می‌شوند.
ریزوتومی حسی جزئی
پزشک یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد می‌کند و عصب را متلاشی می‌کند. با قطع شدن پایه عصب، بیمار دچار بی حسی دائمی صورت خواهد شد. بعضی اوقات پزشک به جای جدا کردن آن، عصب را مالش می‌دهد.
جراحی رادیو گاما
هدف این عمل تاباندن دوز بالای اشعه بر روی ریشه عصب سه قلو است و به تدریج منجر به آسیب عصبی و کاهش درد میشود. در طی چند هفته بیمار به آرامی بهبود درد را تجربه خواهد کرد. مشاهده اولیه نتایج ممکن است چندین هفته طول بکشد.
این روش درمانی برای بیشتر بیماران مؤثر است. با این حال ، برخی ممکن است عود درد را بعد از آن تجربه کنند.
پیشگیری
هیچ راهی برای جلوگیری از پیشرفت نورالژی عصب سه قلو وجود ندارد. با این حال، رعایت موارد زیر ممکن است به جلوگیری از حملات درد کمک کند:
- خوردن غذاهای نرم
- از خوردن غذاهایی که خیلی سرد یا گرم هستند خودداری کنید
- صورت خود را با آب ولرم بشویید
- در هنگام شستن صورت از پدهای نخی استفاده کنید.
- اگر مسواک زدن باعث بروز حمله شود، دهان خود را با آب ولرم شستشو دهید.
- تا حد امکان، از قرا گیری در معرض محرک‌های شناخته شده جلوگیری کنید.
درد نورالژی عصب تری ژمینال ناتوان کننده است، اما مدیریت علائم آن می‌تواند کیفیت زندگی را به شدت افزایش دهد.