شکستگی استخوان، یکی از آسیب دیدگی‌های شایعی است که برای درمان آن باید به ارتوپد مراجعه کرد. فرایند التیام تمام شکستگی‌ها تقریباً یکسان است، و پس از چند مرحله استخوان جدید تشکیل می‌شود و ناحیه شکسته را پر می‌کند. اگر شکستگی شدید باشد، بعضی مسائل فرایند جوش خوردن استخوان را آهسته خواهد ساخت.
مراحل جوش خوردن استخوان
مرحله اول: التهاب
خونریزی محل شکستگی استخوان لگن و بافت‌های پیرامون، موجب ورم کردن این ناحیه می‌شود. این مرحله، روز شکستگی استخوان آغاز می‌شود و ۲ تا ۳ هفته طول می‌کشد.
مرحله دوم: تشکیل کال استخوانی نرم
درد و ورم پس از گذشت ۲ تا ۳ هفته کاهش می‌یابد. در این مرحله که معمولاً ۴ تا ۸ هفته طول می‌کشد، استخوان جدید در تصاویر پرتونگاری قابل مشاهده نیست.
مرحله سوم: تشکیل کال استخوانی سخت
استخوان جدید پس از ۴ تا ۸ هفته شروع به پر کردن محل شکستگی می‌کند و پس از گذشت ۱۲ هفته محل شکستگی کاملاً با استخوان جدید پر می‌شود.
مرحله چهارم: تغییر شکل استخوان
تغییر شکل محل شکستگی پس از سپری شدن ۸ الی ۱۲ هفته آغاز می‌شود و استخوان، خود هرگونه ناهنجاری و بدشکلی باقی مانده از سانحه را اصلاح می‌کند.
مشکلات
- سندرم کمپارتمان: ورم شدید پس از شکستگی گاهی فشار بیش از اندازه‌ای را به رگ‌های خونی وارد می‌کند و در نتیجه خون کافی به عضله‌های اطراف شکستگی نمی‌رسد. کاهش خون‌رسانی، مرگ عضله‌های پیرامون شکستگی را به دنبال دارد و در نهایت به ناتوانی و از کار افتادگی درازمدت می‌انجامد.
- آسیب‌های عصبی ـ عضلانی
- بیماری‌های مفصلی ناشی از وارد شدن ضربه و تروما
- ناهنجاری‌های رشد: شکستگی‌های صفحه رشد در کودکان مشکلات بسیاری را ایجاد می‌کند.
- جوش خوردن نامناسب استخوان: استخوان گاهی در جای درست و یا هم‌محور با دیگر استخوان‌ها جوش نمی‌خورد.
- دیر جوش خوردن استخوان: شکستگی استخوان بیش از زمان پیش بینی شده، زمان می‌برد.
- جوش نخوردن استخوان: استخوان در این حالت علی رغم سپری شدن زمان قابل توجه، جوش نمی‌خورد.
جوش نخوردن استخوان‌ها
عامل‌های خطر
عامل‌های متعددی، احتمال جوش نخوردن استخوان را افزایش می‌دهند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- استعمال دخانیات (توتون یا نیکوتین) به هر شکل، به صورت سیگار، جویدن توتون و مصرف آدامس یا نوار نیکوتین، فرایند التیام را مختل می‌سازد و احتمال جوش نخوردن استخوان را افزایش می‌دهد.
- کهولت سن
- کم‌خونی شدید
- دیابت
- کمبود ویتامین D
- کم کاری تیروئید
- تغذیه نامناسب
- مصرف داروهای ضدالتهابی، مانند آسپرین، ایبوپروفن و پردنیزون
- شکستگی پیچیده باز یا ترکیبی
علائم
- تورم
- درد
- حساسیت به لمس کردن
- بدشکلی
- دشواری در تحمل وزن
درمان
درمان جوش نخوردن استخوان، همواره متناسب با شرایط بیمار انجام می‌شود و برنامه درمان برای هر بیمار منحصر به فرد است. پزشک در کل پس از تعیین دلیل جوش نخوردن استخوان، برنامه‌ای را برای حذف یا محدود ساختن هر گونه دلیل فیزیولوژیک ایجاد کننده اختلال در جوش خوردن استخوان تهیه می‌کند.
فیزیوتراپی با برق
فیزیوتراپی با برق بر مبنای مفهوم رخدادهای فیزیولوژیک طبیعی موجود در بدن انجام می‌شود. خم شدن ملایم استخوان‌ها تحت نیروهای فیزویولوژیک معمول، کاملاً طبیعی است. حتی استخوان بلندی مانند استخوان درشت نی نیز اندکی، حدود ۰٫۳ تا ۰٫۴ اینچ، هنگام راه رفتن و دویدن خم می‌شود. این خمیدگی بارهای الکتریکی کوچکی را ایجاد می‌کند؛ چنین بارهای الکتریکی‌ای در این روش درمانی نیز ایجاد می‌شود. از این درمان برای تحریک تولید بیشتر کلسیم درون سلولی و تسریع جوش خوردن استخوان، استفاده می‌شود؛ چرا که ظاهراً کمبود کلسیم یکی از دلایل اصلی جوش نخوردن استخوان به شمار می‌رود.
روش‌های گوناگون فیزیوتراپی با برق
فیزیوتراپی با برق با توجه به شرایط بیمار و دلیل جوش نخوردن استخوان به چهار روش اصلی انجام می‌شود. میزان انرژی انتقالی تقریباً به اندازه یک باتری کوچک و درمان کاملاً بدون درد است. بر اساس شواهد موجود میزان موفقیت هر یک از این سیستم‌ها، البته به شرط بهره‌گیری مناسب، حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد است. تحریک الکتریکی با هیچ گونه اثر جانبی همراه نیست.
- تحریک الکتریکی مستقیم: در این روش معمولاً قطب منفی و مثبت متصل به باتری برای تحویل جریان ثابت برق در محل مناسب قرار داده می‌شود. تحریک الکتریکی را می‌توان جایگزین مناسبی برای جراحی پیوند استخوان دانست که برای مدیریت محافظه کارانه آرتروز کاذب مادرزادی یعنی عارضه‌ای انجام می‌شود که بیمار در آن از بدو تولد فاقد قسمت میانی استخوان است. به علاوه سازمان غذا و دارو کارآمد و ایمن بودن تحریک الکتریکی مستقیم را برای درمان این عارضه تایید کرده است.
- کوپلینگ خازنی: در این روش دو الکترود سطحی، روی پوست پوشش دهنده محل شکستگی گذاشته می‌شود و یک باتری ۹ ولتی جریان برق تولید می‌کند. بیمار می‌تواند این وسیله را روی قالب قرار دهد.
- میدان‌های الکترومغناطیسی پالسی: در این روش از سیم پیچ‌های مغناطیسی دارای باتری قابل شارژ استفاده می‌شود. سیم پیچ‌ها جریان الکتریکی پالسی مشخصی را دریافت می‌کنند که تولید نیروی مغناطیسی معینی را به دنبال دارد. این وسیله را نیز می‌توان روی قالب قرار داد. وسیله‌های تحریک رشد استخوان درمانی ایمن و غیرتهاجمی را برای تسریع جوش خوردن استخوان و فیوژن (الحاق یا خشک کردن) مهره‌های ستون فقراتی ارائه می‌دهند که به سختی التیام می‌یابند یا علی‌رغم گذشت زمان بهبود نیافته‌اند. این وسایل، فرایند التیام بخشی طبیعی استخوان را با فرستادن پالس‌های کوچک انرژی الکترومغناطیسی به محل آسیب دیدگی یا فیوژن تسهیل می‌کنند.
- اولتراسوند: امواج مافوق صوت به مدت ۲۰ دقیقه در روز، توسط وسیله مخصوص به طور مستقیم به سطح پوست فرستاده می‌شود. این وسیله هنگام استفاده باید به منبع نیروی دیواری متصل باشد. به تازگی مقاله‌های بی‌شماری در مورد مزایای استفاده از اولتراسوند برای درمان و جوش خوردن شکستگی‌های تازه و دارای تاخیر منتشر شده است. بهره‌گیری از اولتراسوند فواید زیر را به دنبال دارد:
- تسریع فرایند التیام
- آرام سازی بافت
- افزایش دمای بافت
- بهبود موضعی جریان خون
- از بین بردن بافت همبند یا گوشت اضافه محل زخم
مدت درمان، به محل و شدت شکستگی و مدت زمان سپری شده بستگی دارد و معمولاً ۳ تا ۹ ماه طول می‌کشد. البته درمان بعضی شکستگی‌های دشوار، زمان بیشتری می‌برد. اکثر جراحان انتظار دارند پیشرفت جوش خوردن استخوان پس از ۳ تا ۶ ماه حاصل شود.
جراحی
درمان جراحی جوش نخوردن استخوان، معمولاً متمرکز بر سه هدف زیر است:
- تثبیت ناحیه عروقی سالم استخوان و بافت نرم اطراف محل شکستگی: این هدف با برداشتن بافت عروقی آسیب دیده، بافت همبند یا استخوان مرده ناحیه شکستگی محقق می‌شود. بافت‌های موضعی، گاهی چنان آسیب دیده‌اند که جراحی پلاستیک باید به منظور اصلاح اجزا عضلانی چرخشی یا مویرگی آزاد و ایجاد بافت جدید سالم در محل شکستگی انجام شود.
- پایدار ساختن محل شکستگی: جراح برای پایدارسازی معمولاً از پیچ، میله داخل استخوانی یا پلاک استفاده می‌کند. به علاوه گاهی “فیکساتور خارجی” نیز به کار برده می‌شود که نگهدارنده‌های مخصوص آن استخوان را در بالا و پایین شکستگی، ثابت نگه می‌دارد.
- تحریک واکنش جوش خوردن شکستگی جدید با استفاده از پیوند استخوان: در پیوندهای استخوانی غالباً از استخوان “اسفنجی” یا کنسلوس لگن استفاده می‌شود و برش کوچکی برای برداشتن استخوان در سطح مفصل ران ایجاد می‌شود. به این ترتیب بسیاری از سلول‌های استخوانی جدید و سلول‌های حمایت کننده دیگر به وجود می‌آید.
نوبت دهی